BOŞANMANIN DUYGUSAL ETKİSİ
Boşanmanın çocuk üzerindeki psikolojik etkisi ilk olarak duygusal yönden kendini gösterir.
Boşanma tüm aile için duygusal bir kargaşa yaratır, ancak çocuklar için durum oldukça korkutucu, kafa karıştırıcı ve sinir bozucu olabilir.
Küçük çocuklar genellikle neden iki ev arasında gitmek zorunda olduklarını anlamakta güçlük çekerler. Ebeveynleri birbirlerini sevmeyi bırakırlarsa, bir gün ebeveynlerinin onları sevmeyi bırakabileceğinden endişelenebilirler.
İlkokul çocukları, boşanmanın kendi hataları olduğu konusunda endişelenebilirler. Yanlış davrandıklarından korkabilirler veya yanlış bir şey yaptıklarını varsayabilirler.
Gençler boşanma ve yarattığı değişiklikler konusunda oldukça öfkeli olabilirler. Evliliğin sona ermesi için bir ebeveyni suçlayabilirler veya ailedeki karışıklık için ebeveynlerden birine veya her ikisine de kızabilirler.
Tabii ki, hiçbir olay birbirinin aynı değildir. Ancak aşırı durumlarda, boşanma daha az tartışma ve daha az stres anlamına geliyorsa, çocuk ayrılıktan dolayı rahatlamış hissedebilir.
BOŞANMAYLA İLGİLİ STRES
Boşanma, genellikle çocukların bir ebeveynle, çoğu zaman da velayet anneye verildiği için babalarla günlük temasını kaybetmesi anlamına gelir. Azalan temas ebeveyn-çocuk bağını etkiler.
2014 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre, birçok çocuk boşandıktan sonra kendilerini babalarına daha az yakın hissetmeye başlamış.
Boşanma, çocuğun velayet sahibi olan ebeveynle, çoğunlukla da anneyle olan ilişkisini de etkiler. Anne tek başına ebeveynlik yaptığı için daha stresli ve gergin olmaya başlar.
2013’te yayınlanan bir araştırma, annelerin boşanmadan sonra genellikle daha az destekleyici ve daha az sevecen olduklarını ortaya koydu. Ayrıca aynı araştırmaya göre, bu yeni dönemde annelerin disiplinleri daha az tutarlı ve daha az etkili hale gelmektedir.
Bazı çocuklar için ebeveyn ayrılığı en zor kısım değildir. Bunun yerine, boşanmayı en zorlaştıran şey beraberindeki stres faktörleridir. Okul değiştirmek, yeni bir eve taşınmak ve kendini biraz daha bitkin hisseden bekar bir ebeveynle yaşamak, boşanmayı zorlaştıran stres faktörlerinden sadece birkaçıdır.
Boşanma sonrasında maddi sıkıntılar da sık görülür. Birçok aile daha küçük evlere taşınmak veya mahalle hatta şehir değiştirmek zorunda kalıyor ve genellikle daha az maddi kaynağa sahip oluyorlar. Bu durum da çocuğa direkt yansıyor. Standartları değişiyor belki de daha önce sahip odluğu pek çok şeyden mahrum kalıyor.
Tüm bu etkenler boşanmayı çocuklar için zor ve mücadele edilmesi zor bir olgu haline getiriyor.
BOŞANMA SÜREÇLERİ VE BOŞANMA PSİKOLOJİSİ
Boşanma süreçleri ve boşanma psikolojisi kadın ve erkeğin büyük umutlarla kurdukları yuvanın dağılması ile ortaya çıkar.
Nikah memurunun karşısında 2 evetle kurulan evlilik birliği geçerli sebeplerin varlığı ispatlandığında hakim karşısında sona erer.
Evlilik birliğinin sona ermesi boşanma olarak adlandırılır ve hiç kolay bir süreç değildir.
Kısa ya da uzun aynı evde yaşayan, bir hayatı paylaşan, dünyaya çocuklar getiren çift, artık evliliği sürdüremez noktaya gelince boşanmaya karar verir.
Boşanma süreçleri, geçerli bir sebebin ortaya çıkması ile başlar. Boşanma sebepleri, genel boşanma sebepleri ve özel boşanma sebepleri olarak 2’ye ayrılır.
- Güven sarsıcı davranışlar,
- Eşini sevmediğini beyan etme,
- Cinsel ilişkiden kaçınma,
- Eşi doğal olmayan yoldan cinsel birleşmeye zorlama,
- Eşlerin aile bireylerine kötü davranması ve hakaret etmesi,
- Aşırı borçlanma sebebiile icra takibine maruz kalma gibi sebepler genel boşanma sebepleri arasında yer almaktadır.
Özel boşanma sebepleri arsında ise
- Zina veya aldatma
- Terk
- Suç işleme ve haysiyetsiz bir hayat sürme
- Hayata kast, kötü veya onur kırıcı davranışlar
- Akıl hastalığı gibi sebepler vardır.
Bu sebeplerden bir ya da birkaç tanesinin ortaya çıkması ile boşanma kararı zor da olsa verilir ve süreç işlemeye başlamış olur.
Karşılıklı avukatlar tutulur, dilekçeler hazırlanır veya avukatın verdiği hukuki danışmanlık hizmeti kapsamında ya da avukatlar aracılığı ile dava açılır.
BOŞANMA SIRASINDA AİLELERİN KARŞILAŞTIĞI RİSKLER
Boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri konusunda en büyük riski aileleri almaktadır. Zira ortaya çıkan yeni sorunları çözmek, çocukların normale dönmesini sağlamak yine hala anne baba olan ikiliye düşmektedir.
Ancak dedik ya çocuklar değişikliklere çabuk adapte oluyor. Bu varsayımı destekleyen araştırma sonuçları da 2013 yılında yayınlandı. Araştırma sonuçlarına göre göre, 2013’te ABD’deki yeni evliliklerin yaklaşık yüzde 40’ı daha önce evli olan bir eşten oluşuyordu ve yeni evliliklerin yüzde 20’sinde her iki eş de daha önce evliydi.
Genellikle her iki ebeveyn de yeniden evlenirken, bu da çocuklar için birçok değişiklik anlamına gelmektedir.
Ama bu sonuçlar, birçok çocuğun aile dinamiklerinde devam eden değişikliklere dayandığı anlamına da geliyor.
Zira bir üvey ebeveynin ve muhtemelen birkaç üvey kardeşin eklenmesi başka bir büyük düzenleme gerektirse de çocuk bu duruma adapte olabilmektedir.
Öte yandan ikinci evliliklerde başarısızlık oranı ilk evliliklerden bile daha yüksektir. Bu nedenle pek çok çocuk yıllar içinde birden fazla ayrılık ve boşanma yaşar.
Boşanmanın çocuk üzerindeki psikolojik etkisi dendiği zaman akla önce zihinsel sağlık sorunları gelmektedir.
Boşanma, çocuklarda ve ergenlerde ruh sağlığı sorunları riskini artırabilir. Yaş, cinsiyet ve kültürden bağımsız olarak, boşanmış ebeveynlerin çocukları artan psikolojik sorunlar yaşamaktadır.
Boşanma, çocuklarda uyum bozukluğunu tetikleyebilir. Zira araştırmalar, boşanmış ebeveynlerden gelen çocuklarda depresyon ve kaygı oranlarının daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur.
Boşanmış ailelerin çocukları, iki ebeveynli ailelerin çocuklarına göre davranış bozuklukları, suçluluk ve dürtüsel davranışlar gibi dışsallaştırma sorunları yaşayabilir. Çocuklarda davranış problemlerinin yanı sıra boşanmadan sonra akranlarıyla çatışma yaşama riski de çok yüksektir.
Boşanmış ailelerin çocukları okullarında da sorun yaşayabilir. İyi giden bir performans kötüleşebilir, kötü olan performans daha da berbat bir hale gelebilir.
2019’da yayınlanan bir araştırma, boşanmış ailelerden gelen çocukların, boşanma beklenmedik bir şekilde gerçekleştiyse okulla ilgili sorun yaşama eğiliminde olduğunu, ancak boşanmanın muhtemel olduğu ailelerden gelen çocukların aynı sonucu vermediğini öne sürdü.
Boşanmış ebeveynleri olan ergenlerin, madde kullanımı ve erken cinsel aktivite gibi riskli davranışlarda bulunma olasılıkları daha yüksektir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde, boşanmış ebeveynleri olan ergenler alkolle daha erken tanışırken, akranlarına göre daha yüksek alkol, esrar, tütün ve uyuşturucu kullanıyor.
Çocukluk döneminde boşanma yaşayan çocuklar yetişkinliklerinde daha fazla ilişki sorunu yaşarken, anne ve babası boşanmış kişilerde boşanma oranları da daha yüksektir. ,
BOŞANMANIN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ PSİKOLOJİK ETKİSİ NASIL AZALTILIR?
Boşanmanın çocuk üzerindeki psikolojik etkisini azaltılmasında asıl ve en büyük görev anne babalara düşmektedir.
Ebeveynler çocukların boşanmaya uyum nasıl önemli bir rol oynamaktadır. Boşanmanın çocuklar üzerindeki psikolojik yükünü azaltabilecek bazı stratejiler şunlardır:
Ebeveynlerin barışçıl bir şekilde görüşmeye devam etmesi
Ebeveynler arasındaki yoğun çatışma çocukların sıkıntısını arttırmaktadır.
Kavga etme ve birbirini tehdit etme gibi aleni düşmanlık, çocuklarda davranış problemlerini artırmaktadır. Fakat küçük bir gerilim de çocuğun sıkıntısını artırabilir. Eğer eski eşler birlikte ebeveynlik yapmakta zorlanıyorsa, profesyonel yardım alınmasında fayda vardır.
Çocukları seçim yapmaya zorlamamak
Çocuklardan en çok hangi ebeveyni sevdiklerini seçmelerini istemek veya onlara diğer ebeveynlere vermeleri için mesajlar vermek uygun değildir. Kendilerini ortada bulan çocukların depresyon ve kaygı yaşama olasılığı daha yüksektir.
Olumlu iletişim, ebeveyn sıcaklığı ve düşük düzeyde çatışma, çocukların boşanmaya daha iyi uyum sağlamasına yardımcı olabilir. Sağlıklı bir ebeveyn-çocuk ilişkisi, çocukların boşanma sonrasında daha yüksek benlik saygısı ve daha iyi akademik performans geliştirmelerine yardımcı olmaktadır.
Çocuğa yaşına uygun kurallar koymak ve disiplini dozunda ayarlamak da boşanma sonrasındaki sürecin daha kolay atlatılmasını sağlar.
2011’de yayınlanan bir araştırma, boşanmadan sonra etkili disiplinin suçluluğu azalttığını ve akademik performansı iyileştirdiğini gösterdi.
Ebeveynler, gençlerin ne yaptığına ve kiminle zaman geçirdiklerine yakından dikkat ettiklerinde, ergenlerin boşanma sonrasında davranış sorunları sergileme olasılığı daha düşüktür. Bu, daha az madde kullanma olasılığı ve daha az akademik problem anlamına gelir.
Değişikliklerle başa çıkma yeteneklerinden şüphe duyan ve kendilerini çaresiz kurbanlar olarak gören çocukların akıl sağlığı sorunları yaşama olasılığı daha yüksektir. Çocuğunuza boşanmayla uğraşmak zor olsa da, bununla başa çıkacak zihinsel güce sahip olduğunu öğretin
Problem çözme becerileri ve bilişsel yeniden yapılandırma becerileri gibi aktif başa çıkma stratejilerine sahip çocuklar, boşanmaya daha iyi uyum sağlar. Çocuğunuza düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını sağlıklı bir şekilde nasıl yöneteceğini öğretin
Terk edilme korkusu ve gelecekle ilgili tedirginlikler çocuklarda çok fazla endişeye neden olabilir. Ancak çocuğunuzun sevildiğini, güvende olduğunu ve güvende olduğunu hissetmesine yardımcı olmak zihinsel sağlık sorunları riskini de azaltır.
Boşanmanın çocuklar üzerindeki etkisini azaltmaya yardımcı olacak birçok program var. Ebeveynlere, çocuklara nasıl yardımcı olabilecekleri, zorluklar ve yeni düzenlemeleri nasıl yapmaları gerektiğin anlatan bu programlardan destek alabilirsiniz
Stres seviyenizi azaltmak, çocuğunuza yardım etmede etkili olabilir. Kendi kendinize bakım yapın ve ailenizdeki değişikliklere uyum sağlamanıza yardımcı olacak konuşma terapisini veya diğer kaynakları düşünün.
Çocuk için ne zaman yardım alınmalıdır?
Boşanmanın aileler için zor olmasına rağmen, sadece çocukların iyiliği için birlikte kalmak en iyi seçenek olmayabilir. Çok fazla tartışma, düşmanlık ve hoşnutsuzluk ile evlerde yaşayan çocuklarda zihinsel sağlık sorunları ve davranış sorunları ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir.
Sonuç olarak, bir ebeveynin, ayrılığın ardından, çocukların yıpranan duygu ve davranışlarıyla mücadele etmesi normaldir. Ancak, çocuğun duygu durum sorunları veya davranış sorunları devam ederse, profesyonel yardım almak gerekebilir.
İşe çocuğun çocuk doktoru ile konuşarak başlanmalıdır. Endişelerinizi ortaya koyarak ve çocuğun profesyonel desteğe ihtiyacı olup olmadığını öğrenin. Çocuk bu görüşmeler sonrasında konuşma terapisine veya diğer destekleyici hizmetlere yönlendirilebilir.
Bireysel terapi, çocuğun duygularını çözmesine yardımcı olabilir. Aile dinamiklerindeki değişiklikleri ele almak için aile terapisi de önerilebilir. Ayrıca çocuklar için destek grupları da önerilebilir. Destek grupları, belirli yaş gruplarındaki çocukların, aile yapısında benzer değişiklikler yaşayabilecek diğer çocuklarla tanışmasına olanak tanır.
Sık Sorulan Sorular
Boşanmanın çocuk üzerindeki psikolojik etkisi konusunda en çok sorulan soru 3 yaşındaki çocuğu boşanma nasıl anlatılır sorusudur.
Bu yaş grubunda çocuklar boşanmanın kendi suçları olduğunu düşünme eğilimine sahiptir. Bu nedenle boşanma anlatılırken çok dikkatli olmak, ayrılığın anne ve baba kaynaklı olduğu konusunu çocuğa iyi anlatabilmek gerekir. Çocuk soru sorduğu sürece bu sorulara ayrıntılı cevaplar verilmelidir. Çünkü çocuk bilinç düzeyi açısından boşanmayı çok da anlayabilecek durumda değildir. Burada sadece anne ya da babanın evden gideceği başka bir evde yaşayacağı anlatılmalıdır. Tabi bu noktada çocukta diğer ebeveynin de kendisini terk edeceği düşüncesi oluşmaması için de konuşma sırasında özen gösterilmelidir.