Nafaka nedir, nasıl hesaplanır sorusunun cevabını, eşinden boşanmak isteyen ancak boşanma sonrasında hayatını maddi olarak nasıl devam ettireceğini bilemeyenler aramaktadır.
Boşanma davalarının en çok dikkat çeken ve araştırılan konularının başında nafaka konusu gelmektedir. Çekişmeli boşanma davalarının en büyük nedenlerinden biri olarak karşımıza çıkan nafaka hakkında merak edilenleri bu yazımızda enine boyuna inceleyeceğiz.
Nafaka nedir, nasıl hesaplanır, kimler nafaka alır, kimler alamaz, nafaka çeşitleri nelerdir gibi soruların yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz.
NAFAKA NEDİR?
Cevabını vereceğimiz ilk soru nafaka nedir sorusudur.
Nafaka sözlük anlamına göre; “Bir kimsenin geçindirmekle, bakıp gözetmekle yükümlü bulunduğu kimseye ya da kimselere, mahkeme kararıyla verdiği aylık”tır.
Geçimlik, geçinmek için gerekli olan iaşe anlamını da taşıyan nafaka ile ilgili düzenlemeler Medeni Kanun’da yapılmıştır.
Kanuna göre ise boşanma davası sürerken ya da boşanma davasının sona ermesinden sonra maddi olarak zorluğa düşecek olan kişiye bağlanan ve her ay ödenmesi gereken para olarak tanımlanabilir.
Kanun nafakayı kimin ödeyeceği, ne kadar ödeyeceği, ödenme süresi ve şekli ayrıntıları ile, tartışmaya gerek kalmayacak şekilde belirtmiştir.
NAFAKA TÜRLERİ NELERDİR?
Kanunda 4 çeşit nafaka ödeme şekli düzenlenmiştir.
Bunlar:
- Tedbir nafakası
- İştirak nafakası
- Yoksulluk nafakası
- Yardım nafakası
Tedbir nafakası
Önce tedbir nafakası nedir sorusunun cevabına bakalım.
Tedbir nafakası dava tarihinden, boşanma veya ayrılık hükmü kesinleşinceye kadar devam eden nafakadır.
Herhangi bir işi veya geliri olmayan, yardıma ihtiyacı olan eşe bağlanır. Tedbir nafakasında tarafların kusuruna bakılmaz. İhtiyaç olup olmadığına göre hüküm verilir. Bu nafaka davanın kesinleşmesine kadar süren bir nafaka türüdür.
Eşlerden birinin başkası ile düzenli bir şekilde yaşaması, ölüm, gaiplik gibi durumlar da tedbir nafakası yükümlülüğünü sona erdirir.
İştirak Nafakası
Boşanma sonunda ortak çocuğun velayeti kendisinde olmayan eş aleyhine açılan nafaka davasıdır. Çocuğun giderlerine katılma nafakasıdır. Bu giderler, çocuğun eğitim, yiyecek, barınma ve sağlık giderleridir.
Nafakayı çocuğun velayeti kendisinde olan taraf yani çocuğa bakan kişi, vasi, kayyım ya da temyiz kudreti olan çocuk kendisi talep edebilir.
Nafakanın belirlenmesi sırasında çocuğun yaşı, eğitim durumu, kendi gelir olup olmadığı, günün ekonomik koşulları gibi kriterler göz önüne alınır.
İştirak nafakası çocuğun reşit olması, evlenmesi, ya da mahkeme kararıyla ergin kılınması ile son bulur.
Yoksulluk nafakası
Yoksulluk nafakası, nafaka nedir sorusunun tam karşılığıdır dersek yanlış bir şey söylemiş olmayız.
Yoksulluk nafakası evliliğin boşanma ile sonuçlanması nedeniyle yoksulluğa düşecek eş’e bağlanan nafaka türüdür.
Nafaka boşanma davasında istenebileceği gibi ayrıca bir dava açarak da talep edilebilir. Dava ayrı açılacaksa boşanmanın kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde yoksulluk nafakası davası açılmalıdır.
Bu nafakayı talep edebilmek için eş’in boşanma nedeniyle yoksulluğa düşmesi gerekir.
Nafaka alacaklısının nafakayı talep etmesi gerekir. Resen verilen bir nafaka türü değildir.
Yoksulluk nafakasını talep eden tarafın boşanma davasındaki kusuru eşit olabilir ancak karşı taraftan ağır olmamalıdır.
Bu şartları sağlayan taraf, karşı tarafın mali gücü oranında nafakayı süresiz olarak alma hakkına sahiptir.
Yardım nafakası
Boşanma ile ilgili olmayan bir nafaka türüdür. Bir kimsenin, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan altsoy ve üstsoyu ile kardeşlerine ödediği nafaka türüdür.
NAFAKA MİKTARI NASIL BELİRLENİR?
Nafaka nedir kadar merak edilen bir diğer soruyu cevaplamaya geldi sıra.
Bu soru “Nafaka ücreti nasıl belirlenir” sorusudur.
Zira nafaka konusunun en çok merak edilen kısmı nafaka ücretinin belirlenmesi aşamasıdır.
Nafaka ücreti genel olarak alınan maaş üzerinden hesaplanmaya çalışır ancak bu doğru değildir. Nafakaya sosyal yaşam ve ekonomik şartlar göz önüne alınarak karar verilir. Bu nedenle belirli bir nafaka miktarı yoktur. Ancak nafakayı ödeyecek tarafın gelir durumu ödenecek miktarın belirlenmesinde en önemli etkendir.
Boşanma davasında nafaka miktarı maaşın yüzde 25’i kadardır. Bu oran hakim tarafından yüzde 50 olarak da belirlenebilir.
Genel kural ise nafaka borçlusunun ödeyemeyeceği miktarın belirlenmemesidir.
Belirlenen nafaka, nafaka borçlusu tarafından nafaka alacaklısının hesabına yatırılarak ödenebilir. Veya elden ödeme yapılır. Elden ödemede, ödemenin yapıldığına dair bir kanıt istenmesi gerekebilir.
Nafaka borçlusuna karşı açılmış bir icra takibi söz konusu ise, ödeme icra dosyasına da yapılabilir.
Ayrıca nafaka borcu, ortak çocuğa yapılacak harcama şeklinde de olabilir.
Tabii bir de nafakanın ödenmemesi durumu vardır. Kanun bu gibi durumlarda yapılması gerekenleri de açıklığa kavuşturmuştur.
Nafakanın ödenmemesi durumunda nafaka borçlusu aleyhine icra takibi başlatılır. Buna rağmen nafaka ödemesini yine de yapmazsa hakkında hapis cezası istemiyle şikayet yoluna gidilir. Nafaka yine de ödenmezse borçlu hakkında üç aylık tazyik hapsi kararı verilebilir.
NAFAKA MİKTARININ ARTTIRILMASI
Nafaka miktarının artırılması nafaka artırım davası ile talep edilir. Nafaka artırımını talep eden kişinin bu talebine dayanak olarak haklı gerekçeler göstermesi gerekmektedir.
Türk Medeni Kanunu’nun yoksulluk nafakasına ilişkin 176/4. maddesinde;
“Tarafların mali durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hallerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.” denilmektedir.
TMK’nın iştirak nafakasına ilişkin 331. maddesinde ise;
“Durumun değişmesi hâlinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır.” hükmü vardır.
Nafakaya hükmedildikten sonra tarafların mali durumların değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hallerde nafakanın artırılması mümkündür. Tarafların mali durumlarının değişmesi
- Nafaka ödeyen kişinin mali durumunda artış olması veya
- Nafaka alacaklısının mali durumunun kötüleşmesidir.
Ayrıca bu durumlar dışında hakkaniyet gerektiği takdirde de hâkim, nafakanın artırılmasına karar verebilir.
NAFAKANIN KALDIRILMASI
Nafaka borçlusu, mahkeme tarafından takdir edilen nafakanın kaldırılması talebiyle dava açma hakkına sahiptir. Ancak nafakanın kaldırılması için belli şartların oluşması gerekmektedir.
Yoksulluk nafakasında, nafaka alacaklısının ölmesi halinde, nafaka kendiliğinden kalkar. Nafaka borçlusunun ölmesi halinde de nafaka ödeme yükümlülüğü kendiliğinden ortadan kalkar.
Nafaka, alacaklının ölümü halinde de kendiliğinden ortadan kalkarken, nafaka alacaklısının yeniden evlenmesi de nafakanın kendiliğinden kalkması için geçerli bir sebeptir.
İştirak nafakasında da çocuğun ölmesi ya da çocuğun on sekiz yaşını doldurması nafakanın kendiliğinden kalkma sebebidir.
Nafaka yükümlüsünün mahkemeye başvurarak nafakanın kaldırılması davasını açacağı haller ise şöyledir:
- Nafaka alacaklısının evlenmeden başka birisiyle fiilen evliymiş gibi yaşaması,
- Nafaka alacaklısının yoksulluğunun ortadan kalkması,
- Nafaka alacaklısının işe girmesi.
- Nafakanın hükmedilmesi için belirlenen koşulların kalkması halinde nafaka ödenmesine devam edilmeyeceği yönünde karar verebilecektir.
Ancak Yargıtay kararlarında, yoksulluk nafakası alan eski eşin asgari ücretli bir işe girmesinin nafakanın kaldırılması davası adına bir gerekçe olmadığı kabul edilmiştir. Asgari ücret ile çalışmaya başlayan eski eşin yoksulluğu ortadan kalkmazken, nafakanın azaltılması talep edilebilir.
Nafaka alacaklısının yeni bir işe başlaması ya da nafaka yükümlüsünün işten çıkarılması durumlarında da tarafların ekonomik durumuna göre hakim nafakanın azaltılmasına karar verecektir.
SÜRESİZ NAFAKA
Medeni Kanun’un 175. maddesine göre yoksulluk nafakası süresizdir. Ancak süresiz nafaka için nafaka talep eden eşin daha az kusurlu olması gerekir. Daha az kusurlu ve boşanma durumunda yoksulluğa düşecek eş tarafından talep edilen yoksulluk nafakasının süresiz olması fazlasıyla eleştirilen bir durumdur. En büyük eleştiri konusu sadece kusur durumunun değerlendirilmesi buna karşın evliliğin mahiyeti, ne kadar sürdüğü, ortak çocuk olup olmadığı gibi kriterlere bakılmamasıdır.
Bu eleştiriler ışığında son dönemde süreli nafaka konusu sık sık gündeme gelmekte ve bu yönde düzenleme yapılacağı dile getirilmektedir.
SÜRELİ NAFAKA
Yukarıda da değindiğimiz üzere süresiz nafaka pek çok yönden eleştirilmekte ve “Nafaka yükümlüsünün biten evliliği yüzünden ömür boyu cezalandırılması” şeklinde yorumlanması nedeniyle bu durumu değiştirecek yasal düzenlemelerin yapılacağı söylenegelmektedir. Yapılması düşünülen değişiklikte evlilik süresinin göz önüne alınması düşünülmektedir.
Buna göre 2 yılın altındaki evliliklerde 5 yıl, 5 yılın altındaki evliliklerde 7- 8 yıl, 5 ila 10 yıl arasındaki evliliklerde 12 yıl, 15 yılın üzerindeki evliliklerde, evlilik süresi dikkate alınarak nafaka verilmesi planlanıyor. Süre sınırında takdirin tarafların durumuna göre hâkimde olacağı belirtiliyor.
HANGİ DURUMLARDA NAFAKA ÖDENMEZ
Her boşanma sonrasında mutlaka nafaka ödenecek diye bir durum da yoktur. Belli başlı bazı durumlarda hakim nafaka ödenmesine hükmetmez.
Eğer kadının zorluk çekmeyecek kadar aylık geliri varsa, emekli maaşı ya da kira gibi düzenli bir geliri varsa, yeni bir evlilik yaptıysa ya da biriyle evlilik hayatı yaşıyorsa, eski eşinin bir işi ya da düzenli geliri yoksa kadın nafaka alamaz. Bankada belirli miktarda parası ve faiz geliri olan kadın da nafaka talep edemez, etse de alamaz. Ayrıca bir mesleğe ya da belirli bir yeteneğe sahip, fakat bunu isteyerek kullanmayan ve eşi ile aynı gelire sahip kişiler de nafaka alamazlar.
Ayrıca kadının nafaka alırken kendi rızası ile iş akdi feshedilmişse de nafaka bağlanması söz konusu değildir.
NAFAKA DİLEKÇE ÖRNEKLERİ
Nafaka talebiniz için bir boşanma avukatından yardım ve destek almayacaksanız dilekçenizi kendiniz doldurmak zorunda kalabilirsiniz.
Bu aşamada internette bolca bulabileceğiniz nafaka dilekçe örneklerini incelemenizi ve dilekçeyi ondan sonra doldurmanızı tavsiye ederiz.
Dilekçede öncelikle davanın açılacağı hakimliğin adının olması gerekmektedir.
Daha sonra ise sırayla,
- Davalının adı- TC kimlik numarası,
- Davalının adı- TC kimlik numarası
- Dava konusu-İştirak ya da yoksulluk nafakası hakkında nafakaya karar verilmesi talebi.
- Açıklamalar
- Hukuki nedenler
- Deliller
- Sonuç ve istem bulunmalıdır.
Dilekçede hem davalının hem de davacının imzaları ve imza tarihi de olmalıdır.
SÜREÇ NASIL İLERLİYOR?
Nafaka talebi boşanma davasında yapılabileceği gibi ayrıca bir dava açarak gerçekleştirebilir.
Her nafaka davasının kendine özgü şartları vardır. Örneğin iştirak nafakası davası için velayetin bir tarafa verilmiş olması gerekir. Ancak bu şart yerine geldikten sonra dava açılabilir ve süreç işlemeye başlar.
Dava nafaka alacaklısının yerleşim yerindeki Aile Mahkemesidir.
Ayrıca nafaka davası açılacaksa boşanma gerçekleştikten sonra 1 yıllık bir zaman aşımı söz konusudur. Bu süre geçerse dava açılamaz.
Nafaka davaları ortalama olarak 6- 12 ay arasında genellikle 2-3 celsede sonuçlanmaktadır.
Nafaka davası, nafaka hakkı bulunan kadının dava dilekçesini vermesi açılır.
Duruşmada tanıklar dinlenir, deliller ortaya konur, tarafların mevcut ekonomik ve sosyal durumunun değerlendirmesi yapılır.
Hakim delil, tanık beyanları ve mevcut durumu anlatan bilgi ve belgelere göre nafaka bağlanması ya da bağlanmaması hükmünü vererek davayı karara bağlar.
İSTANBUL NAFAKA DAVASI AVUKATLIK HİZMETİ
Son yıllarda İstanbul gibi büyük kentlerde, evliliklerin olduğu kadar boşanmaların da artması, nafaka isteklerinin daha da yoğunlaşması nedeniyle bu konuda uzmanlaşmış avukatlara duyulan ihtiyacı da artmıştır.
Özellikle nafaka davası avukatlık hizmetleri alınmadan çözülmesi pek mümkün olmayan davalar arasındadır.
Bu nedenle İstanbul nafaka ve tazminat davası avukatlık hizmeti almanız gerekecektir.
Alacağınız nafakada davası avukatlık hizmeti hem hak kayıpları yaşamanızın önüne geçer hem de davanın daha kısa sürede bitmesini sağlar.
NAFAKA DAVASI AVUKAT ÜCRETLERİ
Nafaka davalarında avukata ödenecek ücret tamamen müvekkil ile avukat arasındaki anlaşmaya bağlıdır.
Yasa gereği avukatlar “Asgari Avukatlık Ücret Tarifesi”nin altında bir ücrette anlaşamazlar.
Bu ücretin altına düşemeyen avukatlar için üst sınır yoktur. Tamamen davanın niteliğine ve avukat-müvekkil arasındaki anlaşmaya bağlı bir durumdur.
Bu noktada nafaka davası avukatlık ücretlerinden çok avukatın uzmanlığına dikkat etmek daha doğru bir yol olacaktır.
BİZE ULAŞIN
Aile hukuku alanında ve nafaka davalarınızda her türlü sorununuzda hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermekteyiz.
Sorununuzun gerçekçi bir değerlendirmesi ve çözüm yolları için bize başvurabilirsiniz.
SIKÇA SORULAN SORULAR:
Erkek hangi hallerde nafaka ödemez?
Boşanmada kadının ağır kusuru varsa erkeğin nafaka ödemesi söz konusu değildir. Bu duruma örnek olarak kadın eşin erkek eşi aldatması örnek gösterilebilir.
Ayrıca,
- Kadının gelir miktarının erkeğin gelir miktarından fazla olması,
- Kadının evlilik dışı bir ilişkiye başlaması,
- Kadının kira geliri veya emekli maaşı almaya başlaması,
- Erkeğin işini kaybetmesi veya gelir düzeyinin ciddi oranda azalması,
- Taraflardan herhangi birinin vefatı gibi durumlarda da nafaka ödenmesi söz konusu olmaz.
Kadın boşanma davası açarsa nafaka talep edebilir mi?
Nafaka konusunda davayı kimin açtığı değil, kimin kusurlu olduğu önemlidir. Kadın kusursuz ya da erkek eşten daha az kusurluysa nafaka talep edebilir.
Eşinden ayrılan kadınların hakları nelerdir?
Eşinden ayrılan kadının pek çok hakkı bulunmaktadır. Bunları şöyle sıralamak mümkündür:
- Yoksulluk nafakası hakkı
- Çocuk/lar için iştirak nafakası hakkı
- Kendisi ve çocuk için tedbir nafakası hakkı
- Maddi manevi tazminat hakkı
- Ortak konutu şerhi konulmasını talep etme hakkı
- Ayrı yaşama hakkı
- Çocuk/lar için tedbiren velayet hakkı
- Çocuğun teslim edilmesi hakkı
- Mal rejiminden kaynaklı alacak ve haklar
- Düğün takılarını ya da güncel bedelini isteme hakkı
- Kendi eşyalarını talep etme hakkı
- Koruyucu tedbirler isteme hakkı
- Velayet verilmediyse çocuk ile ilişki kurma hakkı
- Ücretsiz avukat talep etme hakkı.
Boşanma davası açan kadın nafaka alabilir mi?
Boşanma davası açan kadın karşı taftana daha az kusurlu ya da kusursuzsa nafaka alabilir.