Boşanma davasında nafaka ve tazminat hakları, evliliği resmen sonlandıran boşanmanın en önemli mali sonuçları arasında yer alır.
Nafaka ve tazminat, kanunda böyle bir madde olmasa da genellikle hep kadının hakkıymış gibi bilinir ama aslında öyle değildir. Nadir durumlarda kadının erkeğe tazminat ve nafaka ödediği durumlar da vardır.
Bu yazımızda nafaka ve tazminat hakları, nafaka hakkı nedir, kimler nafaka alabilir, kimler alamaz, ne kadar ödeneceği nasıl belirlenir, nafaka çeşitleri nelerdir, nafaka borçlusu ödeme yapmazsa ne olur gibi sorulara yanıt vereceğiz.
Soruların yanıtlarını buyurun birlikte okuyalım…
BOŞANMA DAVASINDA NAFAKA VE TAZMİNAT
Nafaka, “Bir kimsenin geçindirmekle, bakıp gözetmekle yükümlü bulunduğu kimseye ya da kimselere, mahkeme kararıyla verdiği aylık”tır. Geçimlik, geçinmek için gerekli olan iaşe anlamını da taşıyan nafaka ile ilgili düzenlemeler Medeni Kanun’da yapılmıştır.
Kanun nafakayı kimin ödeyeceği, ne kadar ödeyeceği, ödenme süresi ve şeklini ayrıntıları ile tartışmaya gerek kalmayacak şekilde belirtmiştir.
Boşanma davası, nafaka ve tazminat konularının da görüldüğü bir davadır. Davacı isterse nafaka ve tazminat konusunu boşanma davasına ekler, isterse de sadece bu iki konu için ayrı bir dava açar.
Nafaka ve tazminat, boşanmanın mali sonuçlarından sadece ikisidir.
NAFAKA HAKKI NEDİR
Nafaka hakkı boşanma davası ile ayrı düşünülemeyen bir haktır.
Bir çift eğer anlaşmalı veya çekişmeli boşanma davası ile evliliklerini sona erdirmeye karar verdilerse, kadının geçimi konusu mutlaka gündeme gelir. Nafaka hakkı kadının geçimine yardımcı olunmak zorunda olunmasıdır. Erkek eş, iş bulana veya eski eş evlenene kadar yoksulluk nafakası ödemekle yükümlüdür.
Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.
Nafaka isteme hakkı olan kadını kısaca işi ve geliri olmayan kadın diye tanımlamak mümkündür. Ancak evlilik boyunca ev içinde emek harcayan ev hanımları, asgari ücretle çalışan kişiler, gelirinin düşük olduğunu ispatlayan ya da düzenli geliri olmayanlar nafaka isteyebilirler.
Ancak nafaka hakkı olmayanlar da vardır.
Eğer kadının zorluk çekmeyecek kadar aylık geliri varsa, emekli maaşı ya da kira geliri gibi düzenli bir geliri varsa, yeni bir evlilik yaptıysa ya da biriyle evlilik hayatı yaşıyorsa, eski eşinin bir işi ya da düzenli geliri yoksa kadın nafaka alamaz. Bankada belirli miktarda parası ve faiz geliri olan kadın da nafaka talep edemez, etse de alamaz. Ayrıca bir mesleğe ya da belirli bir yeteneğe sahip, fakat bunu isteyerek kullanmayan ve eşi ile aynı gelire sahip kişiler de nafaka alamazlar.
NAFAKA ÇEŞİTLERİ
Medeni kanunda 4 çeşit nafaka düzenlenmiştir.
Bunlar:
- Yoksulluk nafakası
- Tedbir nafakası
- İştirak nafakası
- Yardım nafakası’dır.
Yoksulluk nafakası
En bilinen nafaka türüdür. Yoksulluk nafakası evliliğin boşanma ile sonuçlanması nedeniyle yoksulluğa düşecek eş’e bağlanan nafakadır.
Nafaka boşanma davasında istenebileceği gibi ayrıca bir dava açarak da talep edilebilir. Dava ayrı açılacaksa boşanmanın kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde yoksulluk nafakası davası açılmalıdır.
Bu nafakayı talep edebilmek için eş’in boşanma nedeniyle yoksulluğa düşmesi gerekir.
Nafaka alacaklısının nafakayı talep etmesi gerekir. Resen verilen bir nafaka türü değildir.
Yoksulluk nafakasını talep eden tarafın boşanma davasındaki kusuru eşit olabilir ancak karşı taraftan daha ağır olmamalıdır.
Bu şartları sağlayan taraf, karşı tarafın mali gücü oranında nafakayı süresiz olarak alma hakkına sahiptir.
Tedbir nafakası
Tedbir nafakası dava tarihinden, boşanma veya ayrılık hükmü kesinleşinceye kadar devam eden nafakadır.
Herhangi bir işi veya geliri olmayan, yardıma ihtiyacı olan eşe bağlanır. Tedbir nafakasında tarafların kusuruna bakılmaz. İhtiyaç olup olmadığına göre hüküm verilir. Bu nafaka, davanın sonucunun kesinleşmesine kadar süren bir nafaka türüdür.
Eşlerden birinin başkası ile düzenli bir şekilde yaşaması, ölüm, gaiplik gibi durumlar da tedbir nafakasını yükümlülüğünü sona erdirir.
İştirak nafakası
Boşanma sonunda çocuğun velayeti kendisinde olmayan eş aleyhine açılan nafaka davasıdır. Çocuğun giderlerine katılma nafakasıdır. Bu giderler, çocuğun eğitim, yiyecek, barınma ve sağlık giderleridir.
Nafakayı çocuğun velayeti kendisinde olan taraf yani çocuğa bakan kişi, vasi, kayyım, ya da temyiz kudreti olan çocuk kendisi talep edebilir.
Nafakanın belirlenmesi sırasında çocuğun yaşı, eğitim durumu, kendi gelir olup olmadığı, günün ekonomik koşulları gibi kriterler göz önüne alınır.
İştirak nafakası çocuğun reşit olması, evlenmesi, ya da mahkeme kararıyla ergin kılınması ile son bulur.
Yardım nafakası
Boşanma ile ilgili olmayan bir nafaka türüdür. Bir kimsenin, yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan altsoy ve üstsoyu ile kardeşlerine ödediği nafaka türüdür.
Her ne kadar genel algı nafakayı kadının alacağı yönünde oluşsa da Medeni Kanuna göre nafaka alacaklısının kadın ya da erkek olması arasında bir fark yoktur. Çok nadir de olsa erkeğin nafaka aldığı örnek boşanmalar da görülebilir. Ancak nafaka dendiğinde kadının talep ettiği ve aldığı bir gelir anlaşılmaktadır.
NAFAKA ÜCRETİ NASIL BELİRLENİR?
Nafaka konusunun en çok merak edilen kısmı nafaka ücretinin belirlenmesi aşamasıdır.
Nafaka ücreti genel olarak alınan maaş üzerinden hesaplanmaya çalışır ancak bu doğru değildir. Nafakaya sosyal yaşam ve şartlar göz önüne alınarak karar verilir. Bu nedenle belirli bir nafaka miktarı yoktur. Ancak nafakayı ödeyecek tarafın gelir durumu ödenecek miktarın belirlenmesinde en önemli etkendir.
Boşanma davasında nafaka miktarı maaşın yüzde 25’i kadardır. Bu oran hakim tarafından yüzde 50 olarak da belirlenebilir.
Genel kural ise nafaka borçlusunun ödeyemeyeceği miktarın belirlenmemesidir.
Belirlenen nafaka, nafaka borçlusu tarafından nafaka alacaklısının hesabına yatırılarak ödenebilir. Veya elden ödeme yapılır. Elden ödemede, ödemenin yapıldığına dair bir kanıt istenmesi gerekebilir.
Nafaka borçlusuna karşı açılmış bir icra takibi söz konusu ise, ödeme icra dosyasına da yapılabilir.
Ayrıca nafaka borcu, ortak çocuğa yapılacak harcama şeklinde de olabilir.
Tabii bir de nafakanın ödenmemesi durumu vardır. Kanun bu gibi durumlarda yapılması gerekenleri de açıklığa kavuşturmuştur.
Nafakanın ödenmemesi durumunda nafaka borçlusu aleyhine icra takibi başlatılır. Buna rağmen nafaka ödeme yine de yapılmasa hakkında hapis cezası istemiyle şikayet yoluna gidilir. Nafaka yine de ödenmezse borçlu hakkında üç aylık tazyik hapsi kararı verilebilir.
TAZMİNAT DAVASI
Medeni Kanun “Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebilir” maddesiyle kusuru bulunmayan veya daha az kusuru bulunan tarafa maddi tazminat isteme hakkı vermiştir
Tazminat da tıpkı nafaka gibi boşanma davasında talep edilebileceği gibi ayrı bir dava “tazminat davası” açılarak da istenebilir. Ancak ayrı bir dava ile tazminatı istenirse, boşanma davasından itibaren 1 sene içerisinde dava açılmalıdır. Aksi taktirde, zaman aşımına uğranmış ve dosya düşmüş olacaktır.
TAZMİNAT ÇEŞİTLERİ
Medeni Kanun’un 174. maddesi boşanma tazminatı maddi ve manevi olarak ikiye ayırmaktadır.
Maddi Tazminat
Maddi tazminat talep edilebilmesi veya maddi tazminat davası açılabilmesi için belli başlı şartların, aynı anda gerçekleşmesi gerekir.
Öncelikle eşler boşanmalıdır.
Tazminat isteyen tarafın kusursuz veya karı tarafa göre daha az kusurlu olması gerekirken, tazminat istenen tarafın kusurlu olması gerekir.
Tazminat isteyen eş’in boşanma nedeniyle zarar görmesi ya da menfaatlerinin zedelenmesi gerekir.
Son olarak da tazminat talep edilmelidir. Hakim talep edilmeyen maddi tazminata hükmedemez.
Eşlerin kusurlarının eşit olduğuna hükmedilirse de maddi tazminat söz konusu olmaz.
Kanun “Uygun” bir tazminat bir miktarına işaret ederek maddi tazminatın belirlenmesinde hakime geniş yetki tanımıştır.
Maddi tazminat toptan ödenebileceği gibi taksitler halinde de hak sahibine verilebilir.
Manevi Tazminat
Boşanma davasında, boşanmaya sebep olan olaylar nedeniyle kişilik hakları saldırıya uğrayan tarafın kusurlu olan diğer taraftan istediği tazminat türüdür. Maddi tazminattan farkı vardır o da manevi sağlığın bozulması nedeniyle istenmesidir. Burada amaç cezalandırma ya da maddi gelir elde etme değil, maneviyatın onarılmasıdır.
Manevi tazminat talep edebilmek için de belirli şartlar gerekir.
Manevi tazminatı isteyen taraf kusursuz ya da daha az kusurlu olmalıdır.
Maddi tazminat istenen taraf kusurlu ya da daha çok kusurlu olmalıdır.
Tazminatı isteyen kişi manevi olarak zarar görmüş olmalıdır.
Manevi zarar boşanma ya da evlilik nedeniyle ortaya çıkmalıdır.
Hukuka aykırılık söz konusu olmalıdır.
Mutlaka talep edilmelidir. Hakim kendiliğinden manevi tazminata karar veremez.
Boşanma gerçekleşmelidir.
Manevi tazminatın miktarının belirlenmesinde, kişilik haklarına yapılan saldırının niteliği ile tarafların ekonomik ve sosyal durumu dikkate alınır. Hakim bu kriterlere bakarak tazminat miktarını belirler.
NAFAKA VE TAZMİNAT ÖDEME ŞEKİLLERİ
Nafaka aylık nafakayı gönderecek olan nafaka borçlusunun ödemeyi icra takibi varsa icraya, yoksa karşı tarafın banka hesabına göndermesi şeklinde yapılabilir. Elden ödeme şeklinde ya da ortak çocuğa yapılacak harcama şeklinde olabilir.
Maddi tazminat ise toptan ya da irat şeklinde ödeme söz konusu olur. Hâkim altı ayda bir maddi tazminat ödemesi yapılmasına ilişkin karar verebilir.
Ancak bazı durumlarda maddi tazminat hakkı ortadan kalkabilir. Bu durumlar şöyle sıralanabilir:
Eşlerden birinin vefat ederse,
Alacaklı tarafın yeniden evlenmesi/Evli olmamasına rağmen evli hayatı sürdürmesi veya haysiyetsiz hayat sürmesi
Maddi tazminat gerekçesi olan ekonomik ihtiyaç durumunun ortadan kalkması
NAFAKA DAVASI DİLEKÇE ÖRNEKLERİ
Nafaka davanızda bir boşanma avukatından yardım ve destek almayacaksanız dilekçenizi kendiniz doldurmak zorunda kalabilirsiniz.
Bu aşamada internette bolca bulabileceğiniz nafaka davası dilekçe örneklerini incelemenizi ve dilekçeyi ondan sonra doldurmanızı tavsiye ederiz.
Dilekçede öncelikle davanın açılacağı hakimliğin adının olması gerekmektedir.
Daha sonra ise sırayla,
- Davalının adı- TC kimlik numarası,
- Davalının adı- TC kimlik numarası
- Dava konusu-İştirak ya da yoksulluk nafakası hakkında nafakaya karar verilmesi talebi.
- Açıklamalar
- Hukuki nedenler
- Deliller
- Sonuç ve istem bulunmalıdır.
Dilekçede hem davalının hem de davacının imzaları ve imza tarihi de olmalıdır.
İSTANBUL NAFAKA VE TAZMİNAT DAVASI AVUKATLIK HİZMETİ
Son yıllarda İstanbul gibi büyük kentlerde, evliliklerin olduğu kadar boşanmaların da artması, nafaka ve tazminat isteklerinin daha da yoğunlaşması nedeniyle nafaka ve tazminat davası avukatlarına duyulan ihtiyaç da artmıştır. Özellikle nafaka davası avukatlık hizmetleri alınmadan çözülmesi pek mümkün olmayan davalar arasındadır. Bu nedenle İstanbul nafaka ve tazminat davası avukatlık hizmeti almanız gerekecektir.
SÜREÇ NASIL İLERLİYOR?
Nafaka ve tazminat talebi boşanma davasında yapılabileceği gibi ayrıca bir dava açarak gerçekleştirebilir. Her nafaka ve tazminat davasının kendine özgü şartları vardır. Örneğin iştirak nafakası davası için velayetin bir tarafa verilmiş olması gerekir. Ancak bu şart yerine geldikten sonra dava açılabilir ve süreç işlemeye başlar.
Dava nafaka alacaklısının yerleşim yerindeki Aile Mahkemesidir.
Nafaka ve tazminat davasında boşanma gerçekleştikten sonra 1 yıllık bir zaman aşımı söz konusudur. Bu süre geçerse dava açılamaz.
Dava açıldığında taraflar dava dilekçesi ve istenmesi halinde cevap dilekçesi sunarlar. Sonra duruşma günü verilir ve ön inceleme aşaması gerçekleştirilir.
Bu aşamada hakim durum tespiti yapar ve tarafları sulh’e çağırır. Sulh sağlanamazsa tanık ve deliller için 2 haftalık bir süre tanınır.
2 haftanın sonunda gerçekleşen duruşmada tanıklar dinlenir, deliller ortaya konur.
Hakim delil ve tanık beyanlarına göre nafaka bağlanması ya da bağlanmaması, tazminat ödenmesi ya da ödenmemesi hükmünü vererek davayı karara bağlar.
BOŞANMA AVUKATI ÜCRETLERİ
Boşanma davaları için avukata ödenecek ücret tamamen müvekkil ile avukat arasındaki anlaşmaya bağlıdır.
Yasa gereği avukatlar “Asgari Avukatlık Ücret Tarifesi”nin altında bir ücrette anlaşamazlar.
Tamamen davanın niteliğine ve avukat-müvekkil arasındaki anlaşmaya bağlı bir durumdur. Nafaka ve tazminat davalarında da aynı durum geçerlidir.
BİZE ULAŞIN
Aile hukuku alanındaki nafaka ve tazminat davalarınızda, her türlü sorununuzda hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermekteyiz.
Sorununuzun gerçekçi bir değerlendirmesi ve çözüm yolları ve hak kayıpları yaşamamak için bize başvurun.