ÇEKİŞMELİ BOŞANMA NEDİR?
Çekişmeli boşanma davaları herkesin başına gelebilecek bir dava türüdür. Ancak bu davalar toplum tarafından tanınan, zengin ya da ünlü kişilerin boşanmaları söz konusu olduğunda ilgi çeker.
Gazete ve televizyon haberlerinin ilk sırasında yer alan çekişmeli boşanma davaları “ünlü iş insanı, yazar, şarkıcı, oyuncu ile eşinin boşanma davasında nafaka ve velayet konusunda yine anlaşamadı. Dava yine sonuçlanmadı” benzeri cümleler ile anlatılır.
Adı üzerinde eşlerin boşanma, nafaka, tazminat, mal paylaşımı, varsa çocukların velayeti gibi konularda anlaşamayıp bu konularda çözümü mahkemeden bekledikleri dava türüdür.
Bazen yıllarca süren ve tarafların bir türlü boşanamadığı davalar haline gelebilirler.
Evliliklerini yürütemeyen eşler, boşanıp boşanmama konusundan başlayarak, boşanmanın doğuracağı mali ve sosyal sonuçlar konusunda anlaşamazlar.
Nedenleri, sonuçları kendine özgü bu davalarda tarafların birbirini uğraştırma, inat etme gibi durumlar vardır. “Görürsün senden boşanmayacağım, görürsün dünya kadar tazminat ödeyeceksin, çocukların yüzünü göremeyeceksin” benzeri cümleler bu davalarda çokça kullanılır.
Şimdi gelin çekişmeli boşanma nedir, nedenleri, koşulları nelerdir, hakim neler sorar, boşanma davasını erkek açarsa neler olur gibi soruların cevaplarını birlikte bulalım…
ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NEDİR?
Çekişmeli boşanma en kısa tanımıyla eşlerin, boşanma ve sonrasında ortaya çıkacak durumlar konusunda anlaşamadığı ve birbiri ile mücadele ettiği boşanma türüdür. Eşler, boşanıp boşanmama konusunda anlaşmazlık yaşayabileceği gibi nafaka, tazminat, velayet gibi konularda uzlaşmaya varamazlar. Eşler arasında hiçbir surette anlaşmanın olmadığı bu boşanma türünde oldukça uzun süren davalar söz konusudur.
Eşler arasında boşanma ve boşanmanın sonuçları konusunda anlaşılamaması sonucunda açılan boşanma davası türü ”Çekişmeli boşanma”dır.
Ödenecek nafaka ya da tazminat, mal paylaşımı, çocukların velayeti ya da velayetin olmadığı eşin çocuklarla ilişkisi gibi konularda eşle arasında uzlaşının olmaması gibi konular gündemdedir.
Evlilik birliği derinden sarsılan çiftlerin birbirini cezalandırma ya da öfkesini çıkarma, boşanmanın gerçekleşmesini olabildiğince geciktirme gibi amaçları vardır.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMANIN KOŞULLARI NELERDİR?
Bir davanın çekişmeli boşanma olabilmesi için belli şartların oluşması, belli sebeplerin olması gerekmektedir.
Bu sebeplerden bir ya da birkaçı söz konusuysa çekişmeli boşanma davası açılabilir. Tarafların boşanma iddialarına dayandırmak zorunda olduğu bu sebepler zina, hayata kast, kötü davranış, suçlu olmak, haysiyetsiz yaşam sürmek, terk, akıl sağlığının yerinde olmaması ve evlilik birliğinin temelinden sarsılmasıdır.
Bu sebepler aynı zamanda özel boşanma sebepleri olarak da adlandırılır.
Şimdi sıra bu koşulları ayrıntıları ile anlatmaya geldi.
Zina
Zina nedeniyle boşanma davası; eşlerden birinin, evlilik birliği devam ederken diğer eşi aldatması sebebiyle aile mahkemesinde açılan bir dava türüdür.
Zina, evli bir kişinin eşi dışında bir başka kişiyle cinsel ilişki sürdürmesidir. Davacının zinayı /aldatmayı ispatlaması durumunda mahkeme diğer kusurlara bakmadan boşanma kararı verir.
Eşlerden biri, kadın ya da erkek fark etmez diğerini aldatırsa, aldatıldığını öğrenen ve ispatlayan eş öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde dava açabilir. Zina davasının açılabilmesi için bir başkasıyla cinsel birliktelik olması şarttır.
Hayata Kast, Kötü Davranış
Hayata kast, bir eşin diğer eşin yaşam hakkına karşı yönelik kasıtlı fiillerinin tamamını kapsar. Burada önemli olan kasıtlı bir hareket ile öldürme iradesinin ortaya konmasıdır.
Eşe eziyet veren, acı çektiren bedeni ve ruhsal sağlığını bozan davranışlar ise pek kötü muamele olarak tanımlanır. Bu madde biraz daha subjektiftir. Hangi eylemin pek kötü muamele olduğunu olayın özelliklerine göre hakim takdir eder. Dövme, aç susuz bırakma, işkence etme, bir yere kapatma, bilinçli olarak bulaşıcı hastalık bulaştırma, işkence etme fiilleri Yargıtay kararlarında pek kötü muamele olarak kabul edilmiştir.
Onur kırıcı davranış ise eşi, toplum karşısında aşağılama, küçük düşürme, hakarette bulunma ve küfretme şeklinde olarak ortaya çıkar. Ancak bu davranışın boşanma sebebi olabilmesi için “Ağır derecede onur kırıcı” olması gerekir. Eleştiri ya da şaka olarak söylenen söz veya yapılan davranışlar bu tanıma girmezler.
Suçlu olmak, haysiyetsiz yaşam sürmek
Medeni Kanun’un 163. Maddesinde düzenlenen bu sebebe göre eşlerden biri küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürer ve bu sebeplerden ötürü onunla birlikte yaşaması diğer eşten beklenemezse, bu eş her zaman çekişmeli boşanma davası açabilir.
Toplum nazarında kişiyi utandıran, aşağılayan ve yüz kızartan suçlar küçük düşürücü suç olarak tanımlanır. Hırsızlık, uyuşturucu madde kullanmak ve ticaretini yapmak, rüşvet almak vermek, dolandırıcılık, irtikap gibi suçlar yüz kızartıcı suçlar kapsamındadır.
Haysiyetsiz hayat sürmeyi boşanma sebebi yapabilmek için öncelikle bu yaşamın bir sürekliliğinin olması gerekir. En bilinen türleri ayyaşlık ve kumarbaz olmaktır.
Toplumun namus, şeref ve itibar değerlerine aykırılık olması ve bunun süreklilik arz etmesi gerekmektedir.
Terk
Terk sebebiyle boşanma davası açabilmenin de belli başlı bazı şartları vardır.
Medeni Kanun’un 164’üncü maddesi bu şartları düzenler.
Buna göre,
- Eşlerden birinin evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla ortak konutu terk etmesi,
- Başka bir sebep ile ortak konutta bulunmayan eşin haklı bir sebebi olmadan ortak konuta dönmemesi,
- Eşlerden birinin diğerini ortak konutu terk etmeye zorlaması,
- Eşlerden birinin, diğer eşin ortak konuta dönmesini engellemesi,
- Terkin en az 6 ay sürmüş olması,
- Terk eden eşe dönmesi için ihtarname gönderilmesi,
- Terk eden eşin ihtara rağmen dönmemesi gerekir.
Bu durumda terk edilen taraf çekişmeli boşanma davası açabilir.
Akıl Sağlığının Yerinde Olmaması
Medeni Kanun’un 165’inci maddesine göre “Eşlerden biri akıl hastası olup da bu yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse, hastalığın geçmesine olanak bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilmek koşuluyla bu eş boşanma davası açabilir.”
Ancak dava açılabilmesi için akıl hastalığının evlilik dahilinde ortaya çıkması gerekmektedir. Ayrıca akıl hastalığının resmi kurumlar tarafından belirlenmesi gerekir.
Bu dava hasta olan tarafa kusur atfedilemeyeceği için genel boşanma sebeplerine dayanılarak açılamaz. Akıl hastalığı sebebi ile açılacak boşanma davası ancak özel boşanma sebeplerine dayanılarak açılabilir.
Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması
Evlilik birliğini temelinden sarsılması genel boşanma nedenleri arasındadır ama çekişmeli boşanmaya neden olabilir.
Evlilik birliğini temelinden sarsan konular kanunda yer almaz. Ancak konu içtihatlarla şekillenmiştir. Buna göre,
- Güven sarsıcı davranışlar,
- Cinsel ilişkiden kaçınma,
- Eşi doğal olmayan yoldan cinsel birleşmeye zorlama,
- Eşlerin aile bireylerine kötü davranması ve hakaret etmesi,
- Aşırı borçlanma sebebi ile icra takibine maruz kalma,
- Eşini sevmediğini beyan etme,
- Eşinin bağımsız konut isteğine duyarsız kalma,
- Eşin ev işlerini yapmaktan kaçınması,
- Eşlerin çocuklarının bakımı, eğitimi vs. ilgilenmemesi,
- Evlilik sırlarının başkalarına anlatılması,
- Eşin ahlaksızlıkla itham edilmesi gibi durumlar
Yargıtay tarafından evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına yol açtıkları gerekçesiyle boşanma kararı verilmesi gerektiği kabul edilen bazı durumlardır.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NASIL AÇILIR?
Çekişmeli boşanma davası açmak için boşanmak isteyen eşlerden birinin, ikamet ettiği yerdeki Aile Mahkemesi’ne, yerleşim yerlerinde Aile Mahkemesi yoksa Asliye Hukuk Mahkemesine vereceği dilekçe ile başvurması yeterlidir. Bu davayı açmak için özel bir şekil şartı yoktur. Eşlerin boşanma ve sonuçları konusunda aynı düşünmemesi davayı çekişmeli hale getirir.
AYRILIK DAVASI NEDİR?
Çekişmeli boşanma davasından önce, dava açan taraf ayrılık talep etme hakkına sahiptir. Hakim boşanma sebebinin ispatlanıp ispatlanmadığına bakarak boşanma veya ayrılığa hükmedebilir. Ayrılık adı üzerinde eşlerin belli bir süre ayrı yaşamasıdır.
Hakim, ayrılık talebi karşısında boşanmaya hükmedemez.
Hakim, ortak hayatın yeniden kurulabilmesinin mümkün olduğuna kanaat getirirse ayrılığa karar verebilir. Ayrılık için hakim tarafından tanınan süre 1 – 3 yıl arasındadır. Hakimin tanıdığı süre bitmesine rağmen ortak hayat tekrar kurulmadıysa boşanma davası açılabilir. Bu noktada hakim yeni bir ayrılık kararı veremez.
TARAFLARIN DAVAYA KATILMASI BEKLENİR Mİ?
Çekişmeli boşanma davasında dava açan eşin avukatı yoksa davaya kendisinin katılması gerekmektedir. Duruşmaya katılmama durumunda dosyası 3 ay içinde yenileninceye kadar işlemden kaldırılır. Kendisi davaya katılmak istemeyen davacı avukatına vekalet vererek bu zorunluktan kurtulabilir.
Davalı eşin ise duruşmaya katılma zorunluluğu yoktur. Dava, davalı yokken de devam eder ancak itiraz hakkından feragat etmiş kabul edilir. Bu nedenle davalının ya kendisinin ya da avukatını davaya katılması kendisi açısından önemlidir.
HAKİM NE SORAR?
Hakimin çekişmeli boşanma davasında soracağı sorular aslında davanın açılma sebebine göre şekillenir. Dava zinadan açılmışsa bu konu ile ilgili soru sorar, hayata kast ya da kötü davranış nedeni ile açılıysa bu konu ile ilgili sorular öncelikli olur. Hakim akıl sağlığı sebebiyle açılan bir davada sağlık raporlarını inceler, sorular sorar, tanıkları dinler.
SÜREÇ NASIL İLERLER?
Çekişmeli boşanma davası belirli aşamalardan geçerek sona erdirilmektedir.
Bu aşamalar;
- Dilekçeler aşaması
- Ön inceleme duruşması aşaması,
- Tahkikat aşaması,
- Sözlü yargılama aşaması
- Hüküm aşaması’dır.
İlk Duruşma
İlk duruşma ön inceleme duruşmasıdır ve genellikle tek celsedir.
Bu duruşmada mahkeme, taraflar arasındaki anlaşmazlığın nedenlerini ve birbirlerinden taleplerini tespit etmeye çalıştığı gibi tarafları sulhe çağırır. Taraflar sulhe yanaşmıyorsa bu durum imza altına alınır. Tarafların delilleri toplamaları için ara kararlar oluşturulur ve süre verilir.
DAVA DEVAM EDERKEN NAFAKA VEYA TAZMİNATA KARAR VERİLİR Mİ?
Çekişmeli boşanma davasında boşanma hükmü verilinceye kadar tazminat ve yoksulluk nafakası istenebilir. Tazminat ve nafakanın verilip verilmeyeceğine hakim, şartlara göre karar verir.
Çekişmeli boşanma davalarının ne kadar süreceği tamamen davanın niteliği ile ilgilidir. Uzun yıllar süren davaların söz konusu olduğu herkes tarafından bilinmektedir. Ancak ortalama bir çekişmeli boşanma davası 5-6 celsede sona erer. Bu da 1-1.5 yıla tekabül etmektedir.
Dava devam ederken istenen nafaka veya tazminat, bu süre içinde kadının maddi olarak zora düşmesini engelleme, çocukların bakımını sağlama amaçlı olabilir.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMA YETKİLİ MAHKEME
Çekişmeli boşanma davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMADA VELAYET
Çekişmeli boşanma davasında eşler arasında en büyük tartışmaların çıktığı konuların başında velayet gelmektedir. Çocukları da kendi aralarındaki kavgaya dahil eden ebeveynler özellikle de çocuklara bakacak güçteyse velayeti vermemek için bariz bir savaşa girerler.
Hakim bu durumda belirli kriterlere bakarak velayetin kimde kalması gerektiğine karar verir.
Öncelikle çocuğun yararı /menfaati göz önüne alınır.
Öte yandan velayet davalarında çocuğun yaş aralığı da çok önemli bir kriterdir. Eğer çocuk annesinin bakımına muhtaç olduğu 0/3 yaş aralığındaysa velayeti anneye verilmektedir. Ancak bu aşamada annenin çocuk için risk taşımaması gerekmektedir. Bu da annenin kötü alışkanlıklara sahip olması, kısıtlı duruma düşmesi, çocuğa bakacak yeterlilikte olmaması gibi durumları ifade eder.
Çocuğun yaşı büyüdüğünde 3 / 7 yaş aralığındaysa eğitim ve sosyal hayat gibi kriterler devreye girer. Bu durumda çoğunlukla ekonomik durumu daha iyi olan taraf velayeti almaktadır.
8 yaşından sonra ise çocuğun “idrak yaşı” oluştuğu için mahkeme çocuğun da fikrini alır. Karar çocuğun da isteğine göre şekillenir.
Ayrıca açılan velayet davası birden fazla çocuğu kapsıyorsa çocukların ayrılmaması esası üzerinden de hareket edilir.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMADA ERKEK YA DA KADIN BOŞANMAK İSTEMEZSE NE OLUR?
Boşanma davasında eşlerden birinin boşanmak istememesi sık görülen durumlardandır. Bu durum eşini sevmesi ve onunla yaşamaya devam etmek istediği için olabileceği gibi dava sürecini uzatma amaçlı da olabilir.
Bu noktada boşanmak istemeyen tarafın gerekçesinin ne olduğuna bakılır. Taraflardan biri eşini sevdiğini ve evliliğin devamını isterse süreç değişebilir. Ancak bunun için eşin kusurlu olmaması gerekmektedir.
Boşanma davasında eşlerden birinin boşanmak istememesi durumunda boşanmak isteyen tarafın yapması gereken tek şey ise öne sürdüğü boşanma nedenini ispat etmesidir.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NASIL DÜŞER?
Çekişmeli boşanmada davanın düşmesi davalı tarafın, davayı herhangi bir surette takip etmekten kaçınması ile ortaya çıkan bir durumdur. Davalı, davayı takip etmek istemediğini beyan ederse hakim dosyanın işlemden kaldırılmasına hükmeder.
DAVA DİLEKÇE ÖRNEĞİ
Çekişmeli boşanma davası dilekçe örneği kolayca bulunabilir ancak dava zaten çetrefilli bir dava olduğu için bu dilekçenin uzmanı ile birlikte düzenlenmesi gerekmektedir.
Dilekçede öncelikle davanın açılacağı hakimliğin adının olması gerekmektedir.
Daha sonra ise sırayla,
- Davalının adı- TC kimlik numarası,
- Davalının adı- TC kimlik numarası
- Dava konusu- Zina nedeniyle boşanma ve nafaka talebi.
- Açıklamalar
- Hukuki nedenler
- Deliller
- Sonuç ve istem bulunmalıdır.
Dilekçede hem davalının hem de davacının imzaları ve imza tarihi de olmalıdır.
Bunun dışında çekişmeli boşanma söz konusu ise başka bazı dilekçeler de doldurmak gerekebilir.
Vazgeçme dilekçesi
Davadan vazgeçme dilekçesi çekişmeli davalarda gerekebilecek dilekçelerden biridir.
Bu dilekçede de,
- Davadan vazgeçen
- Davacı: Adı ve Soyadı, T.C. Kimlik No
Adres - Davalı: Adı ve Soyadı
Adres: - Talep konusu: Davadan vazgeçme
- Açıklamalar yer alır.
Cevap dilekçesi
Cevap dilekçesi, boşanma davası için dilekçe veren tarafın iddialarına karşı doldurulan bir dilekçedir. Boşanma davası açan eşin boşanma dilekçesi davalı eşe tebliğ edilir. Boşanma dilekçesi ve tensip zaptı kendisine tebliğ edilen davalı eşin boşanma dilekçesine cevap verme süresi boşanma dilekçesinin tebliğ tarihinden itibaren 2 haftadır.
Bu dilekçede bulunması gereken hususlar ise şöyledir:
- Dosya no:
- Cevap veren
- Davalı
- Vekili
- Davacı
- Konu: Davaya cevaplarımız ve davanın reddi
- Açıklamalar: Bu kısımda cevap ayrıntılandırılır ve dava dilekçesindeki iddialara yanıt verilir.
Anlaşmalıya dönme dilekçesi
Çekişmeli boşanma davalarında sık rastlanmasa da tarafların davayı anlaşmalı boşanmaya çevirmek istemesi de görülür.
Eşler çekişmeli açmış oldukları boşanma davası devam ederken kendi aralarında yapacakları anlaşma ile süreci kolaylaştırma yolunu tercih edebilir. Boşanma protokolü hazırlayarak bu protokolü anlaşmalı boşanma dilekçesi ile birlikte Aile Mahkemesi’ne sunarlar.
Çevirme
Çevirme de çekişmeli davanın anlaşmalı boşanma davasına dönüştürülmesidir. Bunun için mahkemeye dilekçe sunulması yeterlidir.
İstinaf
İstinaf, ilk derece mahkemeleri tarafından verilen kararların hem olay yönünden hem de hukuki yönden üst dereceli mahkeme tarafından denetlenmesine denmektedir. İstinaf mahkemesi (Bölge Adliye Mahkemesi) ile yerel mahkemenin kararı denetlenmektedir. Verilecek karara göre yargılama yeniden de yapılabilir.
İstinaf mahkemesine başvurmak için bir dilekçe doldurulması yeterlidir.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMA AVUKATI ÜCRETLERİ
Çekişmeli boşanma avukatı ücretleri tamamen müvekkil ile avukat arasındaki anlaşmaya bağlıdır. Davanın niteliği de boşanma avukat ücretlerine etki eder.
Ancak yasa gereği avukatlar “Asgari Avukatlık Ücret Tarifesi”nin altında bir ücrette anlaşamazlar.
Çekişmeli boşanma davasında bu rakam genellikle asgari ücretin üzerindedir. Hatta üst sınır yoktur.
BİZE ULAŞIN
Aile hukuku alanında ve boşanma davalarınızda, her türlü sorununuzda hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermekteyiz.
Çekişmeli boşanma avukatı hizmeti almak için, sorununuzun gerçekçi bir değerlendirmesi ve çözüm yolları için bize başvurabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular:
Çekişmeli boşanma davaları ile ilgili olarak hemen herkesin aklına gelen bazı sorular vardır. Bu sorular ve cevapları aşağıda sizleri bekliyor.
Çekişmeli boşanma davası kaç celsede biter?
Çekişmeli boşanma davalarında davalının kusurlu olup olmadığı, anlaşmazlığın nedenleri, boşanmanın özel sebepleri ispatlanmalıdır. Bu davalar 5-6 celse arasında sonuca bağlanan davalardır. Dava süresi ise 1-3 arasında olabilir.
Tek celsede boşanmak için ne yapmalı?
Tek celsede boşanmak için anlaşmalı boşanma davası açmak gereklidir.
Çekişmeli boşanma nasıl hızlandırılır?
Tanıklar ve delillerin varlığı çekişmeli boşanma davasını hızlandırabilirken, çekişmeli davayı anlaşmalıya çevirmek en hızlı sonucun alınmasını sağlayacaktır.
Boşanma davasını kim açarsa avantajlı olur?
Boşanma davasında davayı kimin açtığı önemli değildir. Bu nedenle “davayı açan avantajlıdır” söylemi de yanlıştır. Boşanma davasında önemli olan iddialar ve bu iddiaların kuşkuya yer bırakmayacak şekilde ispatlanması, tarafların hangisinin kusurlu olup olmadığı ya da kusur derecesidir.
Erkek boşanma davası açarsa ne olur?
Erkeğin ya da kadının hangisinin davayı açtığı mahkeme nezdinde önemli bir detay değildir. Zira mahkeme ve hakim tarafların hangisinin kusurlu olup olmadığına ya da kusur derecesine göre karar verecektir. Dava süreci de kadının boşanma davası açmasından farklı olmayacaktır. Aynı süreçler işleyecektir.