Boşanmada erkeğin hakları, en az kadının boşanmadaki hakları kadar önem taşıyan bir konudur.
Genellikle boşanma davalarında öne çıkan konu kadınların, nafaka, velayet, tazminat gibi hakları olduğudur. Ancak davalarda erkeklerin de kadınlar kadar hakları vardır. Hatta haklar eşitti.
Sadece bu konu daha az gündeme geldiği için çok da bilinmeyen bir konudur.
Bu yazımızda eşinden boşanan erkeklerin hangi vardır, boşanırken ne isteyebilirler konusuna eğileceğiz.
BOŞANMADA ERKEĞİN HAKLARI
Türk Medeni Kanunu boşanma sırasında hem erkeğe de çok sayıda hak tanımıştır. Çünkü evliliğin kadınla beraber diğer tarafı olan erkek, boşanma sırasında kadınla eşit haklara sahiptir. Yani boşanan erkek ile kadının aynı hak ve yükümlülükleri söz konusudur.
Her ne kadar davalarda kadınların hakları daha çok öne çıksa da erkeklerin de göz ardı edilemeyecek, verilmesi gereken hakları olduğu unutulmamalıdır. Zira erkekler kimi zaman haklarını bilmedikleri için ciddi hak kayıplarına uğramaktadırlar.
Burada unutulmaması gereken nokta mahkemenin kadınlara pozitif ayrımcılık yapmadığı, evliliğin ve boşanmanın iki tarafı olan kadın ve erkeğe eşit yaklaştığıdır.
Boşanmada erkeğin haklarını şöyle sıralamak mümkündür:
- Müşterek çocuğun velayeti hakkı
- Müşterek çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkı
- Ortak konutun tahsisi hakkı
- Çocuk için nafaka talep etme hakkı
- Yoksulluğa düşüyorsa nafaka talep etme hakkı
- Maddi ve manevi tazminat hakkı
- Uzaklaştırma talep etme hakkı
- Ev eşyalarını isteme hakkı
- Kişisel eşyalarını isteme hakkı
- Aile konutu şerhi konulmasını talep etme hakkı
- Mal rejiminden kaynaklanan haklarını talep etme
BOŞANMADA HAKLARIN BİLİNMESİ NEDEN ÖNEMLİDİR?
Boşanmada kadın olsun, erkek olsun iki tarafın da haklarını biliyor olması önemlidir, hatta hayati önem taşımaktadır. Zira hakların bilinmiyor olması ciddi hak kayıplarına neden olabilmektedir. Örneğin aile konutu şerhi konulmayan bir ev eşlerden diğerinin haberi olmadan satılabilir, velayet hakkında bilgisi olmayan eşten çocuklar kaçırılabilir ya da ‘nafaka/ tazminat sadece kadının hakkıdır’ yaygın görüşü nedeniyle erkek bu haklardan sadece bilgisizliği nedeniyle mahrum kalabilir.
Ya da örneğin velayet sadece kadına verilir gibi bir yanlış bilgilendirme nedeniyle devam ettirmek istemediği bir evliliği çocuklarından ayrılmak istemediği için zoraki şekilde devam ettirebilir.
Bu nedenle bilgi güçtür, bilgi hakların korunması açısından en önemli silahtır. Bilgisi olan kadın ya da erkek fark etmez haklarını nasıl koruyacağını öğrenir, silahlarını ona göre kuşanır ve yol haritasını buna göre belirler.
Bunun için de konusunun uzmanı, bilgili ve deneyimli bir avukattan yardım almak en doğru yoldur.
ANLAŞMALI BOŞANMA DAVALARI
Anlaşmalı boşanma davaları en “Acısız” boşanma davalarıdır. Eşler boşanma ve sonrasında ortaya çıkacak sonuçları hazırladıkları protokol ile karara bağlarlar. Taraflar kendi hak ve menfaatlerini kendileri belirlerler ve mahkemeye öyle giderler.
Anlaşmalı boşanmalar genelde tek celsede görülür ve karara bağlanır. Hakim burada boşanmanın ortak rızaya dayanıp dayanmadığına, protokolün uygun olup olmadığına ve evliliğin devam ettirilemeyecek oranda hasar alıp almadığına bakarak karar verir.
Bu tip davalarda, edinilmiş malların paylaşımında çiftlerin imzaladığı protokol göz önüne alınır.
Çiftler protokole isterlerse nafaka konusunu da ekleyebilirler. Eğer ne kadar nafaka ödeneceği konusunda anlaşılmışsa ve bunu mahkemeye sunmuşlarsa karara bu da eklenir.
Anlaşmalı boşanmada da erkeğin hakları söz konusudur. Bu nedenle hem anlaşma aşamasında hem de bu anlaşmanın yazılı metne dönmesi aşamasında bir avukattan destek almak hak kayıplarının önüne geçilmesini sağlar.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVALARI
Anlaşmalı boşanma ne kadar acısız ise çekişmeli boşanma bir o kadar kavgalı gürültülüdür.
Bu dava türünde kadın da erkek de karşı tarafın dediklerinin olmaması için uğraşır, deyim yerindeyse karşı tarafı “Uğraştırmak” için özel bir efor harcar.
Taraflar başta boşanma, sonrasında da boşanmanın maddi ve manevi boyutları konusunda anlaşamazlar ve çözümü mahkemeden beklerler. Velayeti her iki tarafı da ister, kadın nafaka isterken erkek vermek istemez, mal paylaşımı konusuna anlaşmazlıklar çıkar.
Oldukça uzun süren bu dava tipinde çözüm merci son noktada hakimdir ve onun verdiği hükümler geçerlidir.
Çekişmeli boşanma davasında da erkeğin göz ardı edilemeyecek hakları söz konusudur.
BOŞANMA DAVASINDA ERKEĞİN HAKLARI:
Buraya kadar sadece ana hatları ile anlattığımız boşanmada erkeğin hakları konusunun ayrıntılarına geldi sıra. Bu haklar erkeğe ne sağlamaktadır?
Ayrı yaşama hakkı TMK m.197
Türk Medeni Kanun’unun 197. Maddesi erkeğe boşanma süresince ayrı yaşama hakkı tanımıştır.
Madde şöyledir:
- Eşlerden biri, ortak hayat sebebiyle kişiliği, ekonomik güvenliği veya ailenin huzuru ciddî biçimde tehlikeye düştüğü sürece ayrı yaşama hakkına sahiptir.
- Birlikte yaşamaya ara verilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine birinin diğerine yapacağı parasal katkıya, konut ve ev eşyasından yararlanmaya ve eşlerin mallarının yönetimine ilişkin önlemleri alır.
- Eşlerden biri, haklı bir sebep olmaksızın diğerinin birlikte yaşamaktan kaçınması veya ortak hayatın başka bir sebeple olanaksız hâle gelmesi üzerine de yukarıdaki istemlerde bulunabilir.
- Eşlerin ergin olmayan çocukları varsa hâkim, ana ve baba ile çocuklar arasındaki ilişkileri düzenleyen hükümlere göre gereken önlemleri alır.
Yoksulluk nafakası TMK M.175
Yoksulluk nafakası her ne kadar toplumumuzda kadına tanınan bir hakmış gibi algılansa da erkeğin yoksulluk nafakası aldığı durumlar ve bunu isteme hakkı vardır.
Konu Medeni Kanun’un 175’inci maddesinde “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.
Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz.“ şeklinde düzenlenmiştir.
Burada yoksulluğa düşen erkek ise kadından yoksulluk nafakası isteme hakkına sahiptir.
İştirak nafakası TMK m. 182/2
İştirak nafakası; Velayet kendisine bırakılmayan eşin, velayet kendisine bırakılan eşe; müşterek çocuğun bakım, eğitim ve sağlık giderleri için gücü oranında aylık ödemesi gereken para olarak tanımlanabilir.
Medeni Kanun’un 182 maddesinin 2’nci fıkrasında “Velâyetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlâk bakımından yararları esas tutulur. Bu eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır.
Hâkim, istem hâlinde irat biçiminde ödenmesine karar verilen bu giderlerin gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.” Hükmü vardır. Bu hüküm erkeğin iştirak nafakası talep edebileceğini göstermektedir.
Erkek için tedbir nafakası TMK m.169/ m.197,
Tedbir nafakası boşanma davası süresince verilmesi kararlaştırılan bir nafaka türüdür.
Boşanma davasının açılmasıyla birlikte hakim tarafından hükmedilen ve gerekli görüldüğü hallerde dava sonucu kesinleşinceye kadar devam edebilen, tarafların boşanma sürecinde yaşam standartlarının olumsuz yönde değişmemesi açısından verilen nafakadır. Bu nafaka da genellikle kadına verildiği için akıllara kadının aldığı bir nafaka olarak yerleşmiştir. Ancak erkeğin de talep hakkı vardır.
Geçici önlemler arasında olan tedbir nafakasının gerekçesi TMK’nın 169’uncu maddesinde şöyle anlatılmıştır:
“Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukları bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.”
Kanun’un 197 maddesinin 2’nci fıkrasında ise “Birlikte yaşamaya ara verilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine birinin diğerine yapacağı parasal katkıya, konut ve ev eşyasından yararlanmaya ve eşlerin mallarının yönetimine ilişkin önlemleri alır” hükmü ile erkeğe tedbir nafakası hakkı vermiştir.
Çocuk için tedbir nafakası
Boşanma davası sürerken çocuk için de tedbir nafakası istenebilir. Bunu erkek de isteme hakkına sahiptir. Zira tedbir nafakasını her iki eş de talep edebilir, kadın-erkek ayrımı yoktur. Mahkeme sonuçlanana kadar geçici, sonrasında iştirak nafakası olarak devam olacak şekilde babaya tedbir nafakasının ödenmesine karar verilebilir. Bu hakimin inisiyatifindedir.
Çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkı TMK m.323
Boşanmada erkeğin hakları arasında çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkı da vardır.
Konuyu TMK’nın 323’üncü maddesi düzenlemektedir.
Madde; “Ana ve babadan her biri, velâyeti altında bulunmayan veya kendisine bırakılmayan çocuk ile uygun kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkına sahiptir” şeklindedir.
Alıkonulan çocuğun teslim edilmesini isteme hakkı,
Çocuk, velayeti elinde tutan ebeveyn ile yaşarken; diğer ebeveynin de çocuğu ile kişisel ilişki kurma hakkı vardır.
Konu daha önceleri İcra İflas Kanunu içinde görülmekteydi. 2021’ de yapılan değişiklik ile çocuk tesliminde ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin tüm kararlar, bu husustaki denetimler İcra Kanunu’ndan kaldırılmış ve aile mahkemesine verilmiştir.
Bu durumda erkek de eski eşi tarafından alıkonulan çocuğun kendisine teslim edilmesi hakkının uygulamaya geçmesi için Aile mahkemesine başvurmalıdır.
Manevi tazminat TMK m.174/2
Boşanmada erkeğin hakları arasında yer alan manevi tazminat hususunu TMK’nın 174’üncimadesinin2’nci fıkrası düzenlemektedir.
Madde şöyledir: Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.
Eğer kusurlu olan taraf kadınsa erkek tazminat talep etme hakkına sahiptir.
Maddi tazminat TMK m.174/1
TMK’nın 174’üncümaddesinin 1’inci fıkrası “Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir.” hükmünü içerir.
Eğer erkek menfaatlerinin boşanma nedeniyle zedelendiğini düşünüyorsa maddi tazminat isteme hakkına da sahiptir.
Aile konutu şerhi konulmasını isteme hakkı TMK m.194
Aile konutu şerhi eşlerden birinin diğerinin izni olmadan konut üzerinde satma ya da kiralama gibi bir işlem yapmasını engelleyen bir düzenlemedir.
Erkek boşanma sırasında eşinin ev üzerindeki tasarrufunu sınırlamak için aile konutu şerhi konulmasını isteyebilir. Konu TMK’nın 194. maddesinde düzenlenmiştir.
Madde şöyledir:
Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.
Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir.
Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir.
Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.
Velayet hakkı
Erkeğin boşanmada hakları arasında en önemliler arasında velayet hakkı gelir. Evlilik birliği içinde velayeti birlikte kullanan kadın ve erkek boşanmada velayeti isteme hakkına sahiptir.
Ancak velayetin kimde olacağına mahkeme karar vermektedir. Eğer erkek yani baba avantajlı ise velayetin onda kalmasına karar verilebilir.
Çocuğun tedbiren velayetini isteme hakkı
Çocuğun tedbiren velayetini isteme hakkı TMK 169 maddeye dayanır. Madde geçici önlemler maddesidir.
Madde şöyledir:
Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.
Tedbiren velayet de bu kapsamda değerlendirilmektedir
Ortak konutun özgülenmesini talep etme hakkı TMK m.169
Erkeğin ortak konutun özgülenmesini talep etme hakkı da TMK madde 169’daki geçici önlemler kapsamındadır. Kavram ortak konutun tahsisi anlamına gelmektedir. Erkek de konutun kendisine tahsis edilmesini isteme hakkına sahiptir.
Mal rejiminden kaynaklanan haklar ve alacaklar
Kadın ve erkeğin mal rejiminden kaynaklanan hak ve alacakları vardır. Türk Medeni Kanunu’nda edinilmiş mallara katılım rejimi uygulanmaktadır. Erkek de bu rejime göre edinilmiş mallardan haklarını ve alacaklarını isteyebilir.
Adli yardım talep etme hakkı HMK m.334
HMK’nın 334’üncü maddesi “Kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olan kimseler, iddia ve savunmalarında, geçici hukuki korunma taleplerinde ve icra takibinde, taleplerinin açıkça dayanaktan yoksun olmaması kaydıyla adli yardımdan yararlanabilirler.” şeklindedir.
Erkek de gerektiğinde adli yardım talep etme hakkına sahiptir.
BOŞANMADA ERKEĞİN NAFAKA VE VELAYET HAKKI VAR MIDIR?
Boşanmada erkeğin de en az kadın kadar nafaka ve velayet hakkı vardır. Uygulamada nafaka da velayet de kadına verildiği için erkek bu iki uygulamadan “Muaf”mış gibi algılansa da hukuken durum öyle değildir. Kadın ve erkek nafaka ve velayet konusunda eşit haklara sahiptir.
Velayette çocuğun üstün yararı göz önüne alınır. Eğer erkek avantajlı ise velayeti o alır. Ya da çocuk idrak yaşındaysa ve babası ile yaşamak istiyorsa hakimin de görüşü ile velayet babaya verilebilir.
Öte yandan boşanma ile birlikte eğer erkek ekonomik olarak bir gerileme içerisinde ise ve boşanmada ağır kusurlu olan taraf değilse erkeğe de nafaka bağlanmasına hükmedilebilir.
SIKÇA SORULAN SORULAR:
Boşanmada ağır kusurlar nelerdir?
Boşanmada ağır kusur sayılacak pek çok durum vardır. Bunlar
- Eşlerden birinin zina yapması
- Eşlerden birinin diğerine karşı pek kötü muamelede bulunması, onur kırıcı davranışta bulunması
- Eşlerden birinin diğerinin hayatına kastetmesi
- Eşlerden birinin kendisini küçük düşürücü bir suç işlemesi, haysiyetsiz yaşam sürmesi
- Eşlerden birinin diğerine karşı; fiziksel, ekonomik, psikolojik veya cinsel şiddet uygulamasıdır.
Boşanmada hangi mallar paylaşılmaz?
Boşanmada kişisel mallar paylaşılmaz. Kişisel mallar ise Medeni Kanun’un 220’inci maddesine göre şöyledir:
- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
- Manevî tazminat alacakları,
- Kişisel mallar yerine geçen değerler.
Boşanma davasını kim açarsa avantajlı olur?
Boşanma davasını kimin açtığı önemli değildir. Önemli olan tarafların kusur oranıdır.
Kadın erkeğe boşanma davası açarsa hakları nelerdir?
Kadın erkeğe boşanma davası açarsa, erkeğin boşanmadaki haklarını aynısına sahip olacaktır. Kanun önünde kadın ve erkek hakları bakımından eşittir. Erkeğin;
- Müşterek çocuğun velayeti hakkı
- Müşterek çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkı
- Ortak konutun tahsisi hakkı
- Çocuk için nafaka talep etme hakkı
- Yoksulluğa düşüyorsa nafaka talep etme hakkı
- Maddi ve manevi tazminat hakkı
- Uzaklaştırma talep etme hakkı
- Ev eşyalarını isteme hakkı
- Kişisel eşyalarını isteme hakkı
- Aile konutu şerhi konulmasını talep etme hakkı
- Mal rejiminden kaynaklanan haklarını talep etme hakları kadın için de geçerlidir.