Velayet davası nedir sorusu, boşanma davaları sırasında sıkça sorulan ve cevabı aranan bir sorudur.
Sürdürdükleri evlilik birliğini boşanma ile resmen sonuçlandıran çiftler, ortak çocuk ya da çocukların boşanma sonrasındaki bakımlarını da düşünmek zorundadır. Bu aşamada ortaya velayet konusu çıkmaktadır.
Çekişmeli boşanma davalarında velayetin birbirine karşı koz olarak kullanıldığı durumlara sıkça rastlanır. Ancak Türk hukukunda çocuk genel olarak annenin bakımına en şok muhtaç olduğu yaşlar olarak kabul edilen 6-7 yaşına kadar anneye verilmektedir. Pek tabii bu durumun istisnaları da vardır.
Bu yazımızda velayet davası nedir, nasıl açılır, velayetin kime verileceği nasıl belirlenir, velayet hakkı nasıl sonlandırılır, anlaşmalı veya çekişmeli boşanmada velayet nasıl belirlenir gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
Buyurun birlikte okuyalım.
VELAYET DAVASI NEDİR?
İlk cevaplamamız gereken soru “velayet davası nedir” sorusu olacak.
Evlilik süresince anne baba velayeti birlikte kullanır. Boşanma ve sonrasında ise velayetin kimde olacağını velayet davası belirler.
Velayet davası, çocuğun velayeti kendisinde olmayan eşin diğer eşe karşı açtığı dava türüdür. Dava aile mahkemesinde açılan bir davadır.
Eşlerin ortak hayatına son vermesi veya ayrılması sonucunda hâkim, velayeti eşlerden birine verebilir.
Velayet, ana ve babadan birinin ölümü halinde sağ kalana, boşanma durumunda ise çocuk kendisine bırakılan tarafa aittir.
Velayet davası bu noktada açılır. Velayetin verilmediği taraf anne ya da baba, velayetin kendisine verilmesi için mahkemeye başvurur.
Velayet davası, boşanma davalarının kesinleşmesinden sonra bir yıl geçmesi halinde açılır.
Velayet nedir?
Velayet davası nedir sorusu kadar önemli bir soru da velayet nedir sorusudur.
Velayet, ergin olmayanların yani 18 yaşından küçük olanların ve bazı durumlarda (özürlü olmak gibi) ise reşit kişilerin, kişiliklerinin, mallarının korunması ve onların temsili için Medeni Kanun’un anne ve babaya yüklediği ödev ve hakların tümüne verilen isimdir.
Velayet, çocukların bakım, eğitim, öğretim ve korunması ile temsil görevlerini kapsar. Velayeti alan anne ya da baba bu görevlerin hepsini yerine getirmekle yükümlüdür.
Velayet Hakkı Kimlere Verilir?
Çocuğun velayet hakkı kanunla anne babaya verilmiştir.
Medeni Kanun’un 335. Maddesi velayet hakkını düzenleyen maddedir. Madde şöyledir:”Ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velâyeti altındadır. Yasal sebep olmadıkça velâyet ana ve babadan alınamaz. Hâkim vasi atanmasına gerek görmedikçe, kısıtlanan ergin çocuklar da ana ve babanın velâyeti altında kalırlar.”
Anne ve babanın vefat etmesi halinde ise çocuğun yararı ve menfaatine göre çocuğa vasi atanır.
VELAYET DAVASI NASIL AÇILIR?
Velayet davası boşanma resmen gerçekleştikten sonra açılır. Boşanmada velayeti alamayan eş (kadın ya da erkek) ortak çocuğun ya da çocukların velayet için dava açma hakkına sahiptir.
Dava aile mahkemesinde açılır. Yetkili mahkeme ise davalının yerleşim yeridir.
Dava velayeti elinde bulunduran tarafa açılır.
Bu davalarda mutlaka uzman görüşüne başvurulmalıdır. Ayrıca çocuk idrak yaşında ise o da dinlenmelidir. Yargıtay kararlarına göre çocuğun idrak yaşı, 8 yaş veya üstüdür. 8 yaş veya üzerinde olan çocukların görüşü alınmadan velayetin düzenlenmesi, değiştirilmesi veya kaldırılması mümkün değildir
Velayet davalarında bir zaman aşımı söz konusu değildir. Davayı açmak isteyen istediği zaman açabilir. Ancak çocuk reşit ise dava reddedilir.
Velayet davası boşanmadan bağımsız bir dava olarak açılacaksa harcı yatırılır, dilekçesi verilir ve dava süreci başlar.
Velayet davası nedir kadar cevabı merak edilen sorular da vardır. Bu sorulardan ilki velayetin kimde kalacağının nasıl belirlendiğidir.
Velayetin Kimde Kalacağı Nasıl Belirlenir?
Velayet davalarında kimin bu hakkı alacağı konusu çok önemlidir. Bu noktada hakim birden fazla kriteri göz önüne alarak kararını şekillendirir.
Öncelikle çocuğun yararı /menfaati göz önüne alınır.
Öte yandan velayet davalarında çocuğun yaş aralığı da çok önemli bir kriterdir. Eğer çocuk annesinin bakımına muhtaç olduğu 0/3 yaş aralığındaysa velayeti anneye verilmektedir. Ancak bu aşamada annenin çocuk için risk taşımaması gerekmektedir. Bu da annenin kötü alışkanlıklara sahip olması, kısıtlı duruma düşmesi, çocuğa bakacak yeterlilikte olmaması gibi durumları ifade eder.
Çocuğun yaşı büyüdüğünde 3 / 7 yaş aralığındaysa eğitim ve sosyal hayat gibi kriterler devreye girer. Bu durumda çoğunlukla ekonomik durumu daha iyi olan taraf velayeti almaktadır.
8 yaşından sonra ise çocuğun “idrak yaşı” oluştuğu için mahkeme çocuğun da fikrini alır. Karar çocuğun da isteğine göre şekillenir.
Ayrıca açılan velayet davası birden fazla çocuğu kapsıyorsa çocukların ayrılmaması esası üzerinden de hareket edilir.
Mahkeme/hakim tüm bu saydığımız kriterleri göz önüne alarak çocuğun velayetinin kimde kalacağının kararını verir.
Ortak Velayet Nedir?
Ortak velayet sorusu da en az velayet davası nedir sorusu kadar sorulan bir konudur.
Ortak velayet çocuk üzerindeki velayet hakkının anne ve baba tarafından birlikte kullanılmasını anlatır. Bu durumda, ebeveynler çocuk üzerindeki velayet hakları kapsamındaki konularda kararları birlikte alır.
Ortak velayet olabilmesi için iki tarafın da bunu kabul etmesi gerekmektedir.
Ortak velayette “Çocuğun üstün yararı“ düşünülmeli ve ona göre karar verilmelidir.
BOŞANMA VE VELAYET DAVASI
Velayet davası direkt olarak boşanma davası ile ilintili bir konudur. Taraflar isterlerse velayet konusunu da ayrı bir dava konusu etmeden boşanma davası ile birlikte görebilirler.
Bu noktada önemli olan boşanma davasının niteliğidir.
Boşanma davaları anlaşmalı boşanma veya çekişmeli boşanma davası olarak ikiye ayrılır. Davaların niteliği velayet için kavga edilip edilmeyeceğini, sürecin uzayıp uzamayacağını da ortaya koyar.
Anlaşmalı Boşanma ve Velayet
Anlaşmalı boşanma davasında tarafların boşanma sonrası için anlaştıkları konular içinde ortak çocuğun velayeti konusu da vardır. Çocuğun velayetinin kimde olacağına ortak karar verirler ve bu karar boşanma protokolünde imza altına alınır.
Protokolde ayrıca velayetin olmadığı tarafın çocuğu görme şartları, süresi vb. konular da net bir şekilde belirlenir.
Eğer taraflar takdiri mahkemenin kararına bırakmışlarsa mahkeme, çocuğun yaşına göre yatılı veya yatılı olmaksızın hafta sonları, resmi ve dini bayramlar, yılbaşı, yaz tatili gibi çocuğun reşit olacağı tarihe kadar kişisel ilişki gün ve saatini belirleyebilir.
Öte yandan anlaşmalı boşanmada birden fazla çocuk varsa ve taraflar çocukları kendi aralarında “Paylaştıysa” mahkeme bu konuda da karar verebilir. Çünkü daha önce de söz ettik velayette çocukların ayrılmaması ilkesi göz önüne alınır. Anlaşmalı boşanma protokolünde çocukların menfaatine göre anne ve baba kardeşleri ayırmışsa hakim protokol maddesine göre ya da farklı bir karar verebilir.
Çekişmeli Boşanma ve Velayet
Çekişmeli boşanma davası eşlerin boşanma ile ilgili konularda anlaşamaması ile ortaya çıkan boşanma türüdür. Eşler, başta boşanıp boşanmama, boşanmanın ortaya çıkardığı mali sonuçlar konusunda ya da ortak çocuk/ların geleceği konusunda derin görüş ayrılıkları yaşarlar ve kendilerinin istediğinin olmasını isterler.
Bu tür davalarda uzlaşmazlığın en çok çıktığı konular arasında velayet gelmektedir.
Çekişmeli boşanma davasında velayetin kimde olacağına taraflar değil hakim karar vermektedir.
Hakim bu kararı verirken de çocuğun üstün menfaatlerini göz önüne alır. Çocuğun yaşı ve cinsiyeti de hakimin karar vermesinde etkilidir. Çocuğun eğitimi, varsa kardeşleri, sağlık durumu, sosyal yaşamı gibi kıstaslara göre karar veren hakim, ebeveynlerin çocuk ile olan bağına da dikkat eder. Bu noktada uzmanlardan yardım da alınır. Deliller incelenir, tanıklar dinlenir.
Öte yandan çocuk idrak yaşına ulaştıysa onun görüşünü de alarak velayetin kimde olacağına karar verilir.
Ayrıca velayeti almak isteyen tarafların ekonomik durumları, sosyal yaşamları, ahlaki yargıları gibi durumlar da hakimin dikkat ettiği noktalardır.
Ancak bu noktada dikkat çekmemiz gereken bir husus daha var.
Her ebeveyn velayeti almak isteyecek diye bir durum yoktur. Velayetin, velayeti istemeyen tarafa verilmesi de çocuğun yararına olmayacaktır.
Üzerinde durduğumuz tüm hususlar çekişmeli boşanma davasında velayeti paylaşamayan tarafların hangisinin kazanan taraf olacağını belirler.
VELAYET HAKKI NASIL DEĞİŞTİRİLİR?
Velayet hakkı, bu hakkın değiştirilmesini gerektiren haklı bir sebep varsa açılacak bir davayla değiştirilebilir. Davanın açılması ve velayet hakkının değiştirilebilmesi için mutlaka haklı bir sebep olması gerekmektedir.
Kanunda çocuğun velayet hakkının değiştirilmesi için gereken haklı sebepler belirlenmiştir. Velayetin bulunduğu anne ya da babanın başkası ile evlenmesi ve bu evliliğin çocuğun menfaatine olmaması, ebeveynin ölmesi ya da başka bir yere gitmesi ve bunun çocuğun aleyhine olması velayet hakkının değiştirilmesi için gereken haklı sebepler arasındadır.
Ayrıca velayet hakkının kötüye kullanılması, velayetin olmadığı taraf ile çocuğun ilişkisinin engellenmesi ya da çocuğun fiziksel, ruhsal veya sosyal gelişimi için gereklilik gibi sebepler de velayet hakkının değiştirilmesi için kullanılabilir.
Velayet Hakkının Sonlandırılması
Çocuğun velayetini elinde bulunduran hak sahibinin vefatı, çocuğun vefat etmesi, çocuğun ergin olması, velayeti elinde bulunduran anne veya babanın, çocuğun velayetine gereken ilgiyi göstermemesi, çocuğun yüksek menfaatini zedelemesi ve benzeri yasal hak ve yükümlülüklerin uygun şartlar altında yerine getirilmemesi durumunda velayet hakkı sonlanır.
Velayet Hakkının Kötüye Kullanılması
Velayeti alan taraf kimi zaman bu hakkı kötüye kullanabilmektedir. Velayet hakkının kötüye kullanılması öncelikle çocuğun üstün menfaatlerinin gözetilmemesi anlamına gelmektedir. Velayeti alan anne ya da babanın velayeti almayan taraf ile çocuğun görüşmesini, ilişki kurmasını engellemesi, örneğin çocuğu babaya göstermemesi velayetin kötüye kullanımının en bilinenidir.
Çocuğa yeterli ilgi gösterilmemesi, yalnız bırakılması, fiziksel veya psikolojik şiddet uygulanması, çocukla ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmemesi, çocuğun sürekli başkasına bırakılması gibi durumlar da velayet hakkının kötüye kullanımına örnek olarak gösterilir.
Bu durumda diğer ebeveyn velayetin değiştirilmesi davası açma hakkına sahiptir.
VELAYET DEĞİŞTİRİLME DAVASI
Velayetin değiştirilmesi davasını, velayet kendisinde olmayan taraf velayeti elinde tutan tarafa karşı açar ve velayetin kendisine verilmesini talep eder. Davacı, davası için yukarıda saydığımız velayetin kötüye kullanılması durumlarını gerekçe olarak gösterir ve velayetin değiştirilmesini ister.
Daha önce de değindiğimiz gibi velayetin değiştirilmesi için haklı sebepler ortaya çıkmış, çocuğun üstün menfaati zedelenmiş olmalıdır.
Velayet saydığımız geçerli gerekçelerle değiştirilirse yeni bir fiili durum ortaya çıkmış olacaktır. Bu durumda velayet kendisinde olmayan tarafın bazı hak ve görevleri olacaktır. Haklarını kullanan ebeveynin görevlerini de yerine getirmesi gerekmektedir.
Velayet kendisinde olmayan taraf çocukla kişisel ilişki isteme hakkına sahiptir.
Velayetin verilmediği tarafın çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılması da zorunludur.
İSTANBUL VELAYET DAVASI AVUKATLIK HİZMETİ
Son yıllarda İstanbul gibi büyük kentlerde, evliliklerin olduğu kadar boşanmaların da artması, ortak çocuk varsa velayet davalarının da daha sık ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu nedenle velayet davası avukatlık hizmetine olan talep de artmıştır.
Velayet davası avukatlık hizmetleri alınmadan çözülmesi pek mümkün olmayan davalar arasındadır. Bu nedenle İstanbul velayet davası avukatlık hizmeti almanız gerekecektir.
Alacağınız velayet davası avukatlık hizmeti hem hak kayıpları yaşamanızın önüne geçer hem de davanın daha kısa sürede bitmesini sağlar.
HUKUKİ DANIŞMANLIK
Hukuki danışmanlık velayet davalarında oldukça önemli bir kavramdır. Dava dilekçesi hazırlanırken ve duruşma sırasında yardımcı olması için bir avukat tutmak istemeyen kişiler, hukuki danışmanlık hizmeti alırlarsa nerede, ne zaman, ne yapmaları gerektiğini daha kolay kavrarlar.
Velayet davasının süreçleri konusunda konusunun uzmanı bir avukattan alınacak hukuki danışmanlık, velayeti almak isteyen kişilere bilmeleri gerekenler konusunda yardımcı olur. Kişiler böylece yaşamaları muhtemel hak kayıplarını engelleyebilirler.
Hukuki danışman olarak avukat, mevcut durumun analizini yapıp, olasılıkları değerlendirip, olası sonuçlarıyla ilgili danışana bilgi verir. Danışan kişi, sorunu ile ilgili en doğru bilgi ve çözüm yolu hakkında bilgi sahibi olur.
Öncelikle yol gösterici olan danışman, dava söz konusu olacaksa bu sefer avukat olarak danışanının yanında olur.
VELAYET DAVASI DİLEKÇE ÖRNEKLERİ
Velayet davanızda bir avukattan yardım ve destek almayacaksanız dilekçenizi kendiniz doldurmak zorunda kalabilirsiniz.
Bu aşamada internette bolca bulabileceğiniz velayet davası dilekçe örneklerini incelemenizi ve dilekçeyi ondan sonra doldurmanızı tavsiye ederiz.
Dilekçede öncelikle davanın açılacağı hakimliğin adının olması gerekmektedir.
Daha sonra ise sırayla,
- Davalının adı- TC kimlik numarası,
- Davalının adı- TC kimlik numarası
- Dava konusu- Çocuk/ların velayeti hakkında karar verilmesi/velayetin değiştirilmesi talebi.
- Açıklamalar
- Hukuki nedenler
- Deliller
- Sonuç ve istem bulunmalıdır.
Dilekçede hem davalının hem de davacının imzaları ve imza tarihi de olmalıdır.
SÜREÇ NASIL İLERLİYOR
Velayet davası boşanma davası sırasında açılabileceği gibi, boşanmadan sonra da açılabilen bir davadır.
Dava, dava dilekçesinin verilmesi, harçların yatırılması ile açılmış olur. Velayet dilekçesi Aile Mahkemesi’ne hitaben yazılır.
Teslim alınan velayet dava dilekçesi, incelenerek, 7 gün içinde tensibi hazırlanır. Velayet dava dilekçesinin davalı tarafa tebliğ edilmesi ise 30 gündür. Tebliğ edilen dava dilekçesine cevap süresi ise 14 gün.
Cevap dilekçesinin ve duruşma günün tebliğ edilmesi, duruşmanın yapılma aşaması ön inceleme duruşma aşamasıdır. Süresi 60 gün olarak belirlenmiştir.
İlk adım ön inceleme duruşmasıdır. Ön inceleme duruşmasının tamamlanması ile eksik delillerin toplanması ve ikinci duruşmanın yapılması için belirlenen süre 70 gündür.
İkinci duruşmada toplanan deliller ve dinlenen tanıklar ışığında karar verilir. Bu aşamaya uzman görüşünün alınması da dahildir.
Son olarak aile mahkemesi velayet konusunda verilen kararın gerekçeleri ile yazımını gerçekleştirir. Hakimin kararı ve onaylanma süresi 30 gündür.
BİZE ULAŞIN
Aile hukuku alanında ve velayet davalarınızda her türlü sorununuzda hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermekteyiz.
Sorununuzun gerçekçi bir değerlendirmesi ve çözüm yolları için bize başvurabilirsiniz.
VELAYET DAVASI AVUKAT ÜCRETLERİ
Velayet davalarında avukata ödenecek ücret tamamen müvekkil ile avukat arasındaki anlaşmaya bağlıdır.
Yasa gereği avukatlar “Asgari Avukatlık Ücret Tarifesi”nin altında bir ücrette anlaşamazlar.
Avukatlar için bu davalarda üst sınır yoktur. Tamamen davanın niteliğine ve avukat-müvekkil arasındaki anlaşmaya bağlı bir durumdur.
Sıkça Sorulan Sorular:
Buraya kadar velayet davası nedir, velayet nasıl değiştirilir gibi önemli sorulara yanıt vermeye çalıştık. Ancak velayet davası açacak kişilerin aklına takılan pek çok başka soru da var.
Şimdi sıra bu sorulara cevap vermeye geldi.
Çocuğun velayeti kaç yaşına kadar anneye verilir?
Türk hukukunda çocuk genel olarak annenin bakımına, ilgi ve şefkatine en çok muhtaç olduğu yaşlar olarak kabul edilen 6-7 yaşına kadar anneye verilmektedir. Özellikle 0-3 yaş arası çocukların anneye verilme oranı çok yüksektir.
Velayet babaya hangi durumlarda verilir?
Velayetin babaya verilmesi da her zaman mümkündür. Ancak bunun için bazı şartlar oluşmuş olmalıdır.
Örneğin anne velayeti babaya vermek isterse baba velayeti alabilir.
Annenin yaşı çok küçükse velayet babaya verilebilir.
8 yaş ve üzerindeki çocuk babasında kalmak isterse baba velayeti alabilir.
Anne vefat etmişse, velayeti alan tarafın kısıtlılığı, tutukluluğu, cezaevine girmesi gibi durumlar söz konusuysa, annenin sağlık durumu kötü ise velayet babaya verilir.
Ancak her şeyden önemlisi anne çocuğa bakmaktan aciz ise velayet babanın olur.
İşi olmayan anneye velayet verilir mi?
İşi olmayan, çalışmayan anneye vekalet verilmemesi diye biri durum söz konusu değildir. Çünkü her ne kadar çocuğun bakım ve yetiştirilme yükümlülüğü velayeti alan ama işsiz annede olsa da velayeti alamayan babanın çocuğun bakım ve eğitim giderlerine katılma yükümlülüğü sürmektedir.
Geliri olmayan babaya velayet verilir mi?
Boşanmış baba kaç yaşında çocuğu yatılı alabilir?
Boşanmış baba çocuğunun yatılı olarak kendisinde kalmasını isteyebilir. Bunun için çocuğun anneye bağımlılığının azalması (süt emme döneminin vb geçmesi) gerekir. Bu da 2-5 yaş aralığı olarak kabul edilebilir. Bu dönemde mahkeme baba ile çocuğun kişisel ilişkisinin yatılı olarak kurulmasına karar verebilir.
Hangi durumlarda velayet anneye verilir?
Çocuk anne ilgisi, bakımı, şefkatine ihtiyaç duyduğu yaştaysa ve üstün menfaati annesinde olmasını gerektiriyorsa velayet her şartta annede kalır. Baba velayeti istemiyorsa da velayeti anne alır. Çocuk idrak yaşına geldiyse ve annesinde kalmak istiyorsa da velayet anneye verilir. Baba çocuğa bakamayacak durumdaysa da aynı kural geçerlidir.
Velayet davası kaç celsede biter?
Velayet davasının kaç celsede biteceği tamamen davanın kendine özgü şartlarına bağlıdır. Anne ve baba bu konuda anlaşmışsa tek celsede de bittiği görülür ama daha uzun süren davalar da söz konusudur.