Evlilik sözleşmesi nedir sorusunu iki kesim sorar. Birincisi evlenmek üzere olanlar, ikincisi de zaten evli olanlardır.
Zira sözleşme, evlilik öncesi ve süresince edinilmiş malların paylaşımı ilgili bir durumdur.
İmzalanan sözleşme malların paylaşımı esasına dayanırken tarafların haklarını koruma amacı da taşır. Özellikle evlilik öncesinde maddi durumu daha iyi olan taraf herhangi bir boşanma durumunda evlilik sözleşmesi ile mal varlığını koruma altına almak isteyebilir.
Evlilik sözleşmesi eşlerin evlilik birliği içerisindeki kazandığı mallardan, kişisel mallara kadar geniş bir alanda düzenlenmeler içerir.
Evlilik sözleşmesi için rıza-i sözleşme denebilir. Çünkü eşlerden birinin rızası olmazsa imzalanamaz, imzalanırsa da geçerli olmaz.
Bu yazımızda evlilik sözleşmesi nedir, ne işe yarar, kimler bu sözleşmeyi imzalar, yasallığı var mıdır, nasıl hazırlanır, özellikleri nelerdir gibi sorulara yanıt bulabilirsiniz.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİ NEDİR?
Evlilik sözleşmesi çiftlerin evlenmeden önce ya da evlilikleri sırasında mal varlıklarına dair yapabilecekleri bir sözleşmedir.
Bu sözleşme ile eşler boşanma ihtimali durumunda kendilerini garanti altına almış olurlar. Çünkü bu sözleşme esasen boşanma durumunda malvarlıklarının nasıl paylaşılacağını belirler.
Evlilik sözleşmesi nedir sorusunun diğer bir yanıtı da “Mal rejimi sözleşmesi”dir.
Türk Medeni Kanunu’nun 203. maddesinde evlilik sözleşmesinin nasıl yapılacağı anlatılmıştır.
Kanuna göre mal rejimi sözleşmesi, evlenmeden önce veya sonra yapılabilir. Taraflar, istedikleri mal rejimini ancak kanunda yazılı sınırlar içinde seçebilir, kaldırabilir veya değiştirebilirler. Bu sözleşme ile eşler boşanma ihtimali durumunda kendilerini garanti altına alırlar.
Bu sözleşme tamamen rızaya dayanan bir sözleşmedir. Yani taraflar sözleşmeyi imzalayıp imzalamamakta özgürdürler.
Eşler kendileri bir evlilik sözleşmesi yapmadılarsa geçerli ve yasal olan mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir. Bu rejimde evlilik öncesi edinilen mallar kişilerin kendisine aittir, evlilik birliği içinde edinilen mallar ise ortaktır.
Evlilik sözleşmesi yapmak mutlak zorunlu olan bir sözleşme değildir. Tamamen tarafların isteğine bağlıdır.
Sözleşmeyle çiftler kanunda belirtilen “Mal Ayrılığı Rejimi”, “Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi” ve “Mal Ortaklığı Rejimi”nde herhangi birini seçebilirler.
Mal Ayrılığı
Mal ayrılığı rejimi Türk Medeni Kanunu’nun 242. maddesinde düzenlenmiştir. Bu mal rejimini seçen eşler, kendi sahip olduğu mallar üzerinde yasal sınırlar içerisinde tüm haklara sahiptir.
Paylaşmalı Mal Ayrılığı
Kanunun 244.maddesinde tanımlanan paylaşmalı mal ayrılığına göre eşlerden her biri kendi malları üzerinde kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma hakkına haizdir. Eşler kendi borçlarından da sadece kendileri sorumludur.
Mal Ortaklığı
Eşler bu mal rejimini seçerse ortak mallarına, kişisel mallar da dahil olacaktır. Türk Medeni Kanunu’nun 256. maddesinde düzenlenen mal ortaklığında, ortaklık malları genel ve sınırlı mal ortaklığı olarak ikiye ayrılmıştır.
Genel Mal Ortaklığı: Eşin kişisel malları dışındaki gelirleri kapsamaktadır. Eşlerden herhangi biri ortaklık malları üzerinde tak başına tasarrufta bulunamazlar.
Sınırlı Mal Ortaklığı: Eşler edinilmiş ve kişisel malların hepsinin gelirlerini ortaklığa sokacağı gibi sadece belirli mal ve gelirlerin ortaklığı oluşturacağına da karar verebilirler.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİ NASIL HAZIRLANIR?
Evlilik sözleşmesi hazırlamanın bazı şekil şartları olduğu gibi, yasal bazı zorunluluklar da yerine getirilmelidir.
Kanun eşlerin yapabileceği sözleşmenin içeriğine ve şekline bazı kısıtlamalar getirmiştir.
Kanuna göre, bu sözleşme mutlaka yazılı olmalıdır. Sözlü bir sözleşme söz konusu dahi değildir.
Hazırlanan bu sözleşmenin noter tarafından onaylanması gerekir.
Tarafların mutlak rızası gerekir.
Öte yandan nikah sırasında yapılan bir evlilik sözleşmesi söz konusuysa bu sözleşmeyi de nikah memuru tarafından onaylarsa ayrıca noter onayına gerek yoktur.
Sözleşme ancak ayırt etme gücüne sahip olanlar tarafından yapılabilir. Küçükler ile kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızasını almak zorundadırlar. Tam ehliyetsizler ise hiçbir şekilde evlenemeyeceği için evlilik rejimi sözleşmesi yapmaları da mümkün değildir.
Bu noktada evlilik sözleşmesinin kanunun emredici hükümleri ile genel hukuk prensiplerine aykırı olmaması gerektiğini de hatırlatmakta fayda var.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ
Evlilik sözleşmesi nedir sorusu kadar cevabı aranan bir diğer soru da bu sözleşmenin özelliklerinin neler olduğudur.
- Yapılması zorunlu değildir. Tamamen isteğe bağlıdır. İki tarafın da rızası gerekir.
- İstenildiği zaman yapılabilir. Zaman sınırlaması, kısıtlaması yoktur. İster evlilik öncesinde ister evlilik sırasında yapılabilir.
- Ölüm halinde geçerliliğini sürdüren bir sözleşmedir. Maddeleri ölümden sonrasını da düzenler.
- Çiftlerden biri haklı bir sebebi varsa hakim kararıyla sözleşmeyi değiştirebilir.
- Çiftler isterse sözleşmeyi değiştirebilir, yeni bir sözleşme hazırlayarak öncekinin geçerliliğini ortadan kaldırabilir. Bu haklı sebepler kanunda şöyle sıralanmıştır:
- Diğer eşe ait malvarlığının borca batık veya ortaklıktaki payının haczedilmiş olması,
- Diğer eşin, istemde bulunanın veya ortaklığın menfaatlerini tehlikeye düşürmüş olması,
- Diğer eşin, ortaklığın malları üzerinde bir tasarruf işleminin yapılması için gereken rızasını haklı bir sebep olmadan esirgemesi,
- Diğer eşin, istemde bulunan eşe malvarlığı, geliri, borçları veya ortaklık malları hakkında bilgi vermekten kaçınması,
- Diğer eşin sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun olması. Bu durumda onun yasal temsilcisi de bu sebebe dayanarak mal ayrılığına karar verilmesini isteyebilir.
- Miras paylaşımında etkisi olan bir sözleşmedir.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİ MİRASI ETKİLER Mİ?
Evlilik sözleşmesi direkt miras ile ilgili bir hüküm içermez. Mirasa etkisi dolaylı etkidir.
Evlilik sözleşmesi yapılmasaydı eşler arasında ölümle evliliğin sona ermesine bağlı olarak daha farklı bir mal paylaşımı yapılacaktı. Ancak sözleşme olduğu için daha farklı bir paylaşım olur. Bunun ardından miras paylaşımı yapılacaktır.
MAL AYRILIĞI İLE ARASINDAKİ FARKLAR
Evlilik sözleşmesi ile mal ayrılığı sözleşmesi birbirinden farklı sözleşmelerdir. Aralarında ciddi hukuksal farklar vardır. Bu farkları şöyle sıralamak mümkündür:
- Mal ayrılığı sözleşmesi hakim onayına tabi değildir. Evlilik sözleşmesini mutlaka hakim onaylamalıdır.
- Mal ayrılığı sözleşmesinde her eş kendisine ait malın sahibidir, evlilik sözleşmesinde ise söz konusu malların paylaşımının nasıl olacağı eşlerin iradesine göre belirlenir.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİ NELERİ KAPSAR?
Evlilik sözleşmesi nedir konusunun en önemli maddesi bu sözleşmenin neleri kapsadığı neleri kapsamadığıdır. Sözleşmenin içeriği ve kapsamı imzalayan tarafların isteğine göre şekillenir. Ancak genel olarak evlilik sözleşmeleri şu konuları içermektedir:
- Geçerli olarak mal rejimi,
- Kişisel malların kapsamı, miktarının arttırılması veya sınırlandırılması,
- Ortaklık mallarını kapsamının ve paylaşım oranlarının değiştirilmesi,
- Sağ kalan eşin aile konutu üzerindeki oturma veya intifa hakkı ile ilgili düzenlemeler,
- Malların yönetiminin kime ait olacağı,
- Edinilmiş mallarda artık değere katılmanın farklı esaslara bağlanması
- Eşlerin mal rejiminden doğan karşılıklı borçları ile ilgili düzenlemeler,
- Aile konutunda kalma ve ev eşyalarını kullanma esasları
- Paylaşmalı mal ayrılığı rejiminde katkı payı esaslarının belirlenmesi
- Değer artış payından vazgeçme veya oranını değiştirme vb.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİ TÜRKİYE’DE GEÇERLİ Mİ?
Türk hukukunda evlilik sözleşmesi şeklinde bir hukuki düzenleme yoktur. Kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkansız olan sözleşmeler “evlilik sözleşmesi” olarak kabul edilse de geçerliliği yoktur.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİ YAPILMAZSA MAL PAYLAŞIMI NASIL OLUR?
Evlilik sözleşmesi yapılamaması durumunda edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olacaktır. Edinilmiş mallara katılma rejiminde evlilik birliği dahilinde edinilen mallara diğer eşin ortak olmasıdır.
Bu mal paylaşımı rejimi eşlerin kişisel malları ile evlilik süresince edinilmiş malları kapsar. Edinilmiş mallara katılma rejiminin sona ermesi ile her eş diğer eşte bulunan kişisel mallarını geri alır.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİ ÖRNEĞİ
Evlilik sözleşmelerinin bir standardı yoktur. Her evlilik ve eşe göre onların isteğine göre değişeceği için bir örnek vermek de doğru olmayacaktır. Zira evlilik sözleşmesinde her iki eşin de istekleri yer alacaktır ve herkesin istekleri farklı farklı olacaktır.
Bu nedenle evlilik sözleşmesi hazırlanırken mutlaka konusunun uzmanı bir avukattan yardım alınmalıdır. Bu hukuken her iki tarafın da lehine olacaktır.
Ancak bu sözleşmede,
- Tarafların istekleri açıkça yazılmalıdır.
- İstekleri talep eden taraflar yazılı sözleşmenin altını ad soyad yazarak imzalamalıdır.
- Seçilen mal rejimi açıkça belirtilmelidir.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİ ÜCRETLERİ
Evlilik sözleşmesi ücreti dendiğinde, sözleşmenin onaylatıldığı notere ödenecek ücretten söz edilmektedir. Bu rakam da güncel olarak değişmektedir. Bu ücretlerin ne kadar olduğunu öğrenmek için notere gitmek gerekir.
BİZE ULAŞIN
Aile hukuku alanında ve mal paylaşımı yöntemlerinden biri olan evlilik sözleşmelerinin hazırlanması konusunda, her türlü sorunuzun cevabı bizde. Verdiğimiz hukuki danışmanlık hizmeti kapsamında doğru hazırlanmış ve haklarınızı koruyan evlilik sözleşmelerinin hazırlanmasında en büyük yardımcınız olabiliriz.
Bize ulaşın kazanan siz olun.
Sıkça Sorulan Sorular:
Evlilik sözleşmesi yasal mı?
Evlilik sözleşmesi yasaldır. Noter ve hakim onayından geçerler.
Evlilik sözleşmesi mahkemede geçerli mi?
Şartlarına uygun düzenlenen evlilik sözleşmeleri mahkemede geçerlidir. Boşanma sırasında tarafların haklarını korur.
Evlilik sözleşmesi sona ermesi anlamına gelen kavram nedir?
Evlilik sözleşmesi farklı şekillerde sona erer. Eşler tarafından anlaşılarak kaldırılabilir. Eşlerden birinin mahkemeye yapacağı başvuru ile kaldırılabilir ya da değiştirilebilir. Boşanma ile sona erer. Evliliğin ölüm ile sonra ermesine kadar devam eder.