Uzaklaştırma kararı 2012 yılında yürürlüğe giren 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlemesi Hakkındaki Kanunda düzenlenmiş, günlük hayatta kadının ve çocukların korunması için son derece önemli bir konudur.
Kanun, sadece kadınlar ya da çocuklar için değil tehdit altındaki her birey için, tehdit unsuru olan kişi veya kişilerin “uzaklaştırılması“ için karar alınmasını sağlar.
Bu karar evden uzaklaştırma olabileceği gibi okula, işyerine, şiddet gören kişiye ve/veya yakınlarına yaklaşmama, iletişim kurmama gibi sonuçlar da doğurabilir.
Bu yazımızda kadın çocuk ya da tehdit altında olan herkesin can simidi olabilecek uzaklaştırma kararı nasıl alınır sorusuna yanıt vermeye çalışacağız.
UZAKLAŞTIRMA KARARI NASIL ALINIR?
Önce uzaklaştırma kararı nasıl alınır sorusunu kim sorar, cevabını kim arar konusuna eğilmemiz gerekir.
Her ne kadar konu 6284 sayılı Ailenin korunması ve kadına karşı şiddetin önlenmesi hakkında kanunda düzenlenmiş olsa da bu kararı herkes cinsiyet, yaş ya da cinsel yönelimden bağımsız olarak herkes aldırabilir.
Ama Türkiye’de uygulamada bu kararı genellikle kadınlar aldırmaktadır. Çünkü savunmasız çocuklarla birlikte şiddetin en büyük mağduru maalesef kadınlardır.
Özellikle de son yıllarda eni konu artan aile içi şiddet vakaları yüzünden uzaklaştırma ve koruma kararı sayıları sanılandan da fazladır. Kararların bir işe yarayıp yaramadığı ise bir başka tartışmanın konusudur.
Bu karar değindiğimiz üzere şiddet mağduru olan ya da olması muhtemel kişilerin korunması için uygulanır.
Uzaklaştırma kararı karakol, Şiddeti Önleme ve İzleme Merkezi (ŞÖNİM ) Cumhuriyet Başsavcılıkları ve Aile Mahkemesine başvurularak talep edilebilir.
Talep bire dilekçe ile yapılır. Dilekçede dava edilen tarafın ne tür bir şiddet uyguladığı mutlaka belirtilmelidir. Ayrıca şiddetin ne zamandır devam ettiği de açıklanmalıdır. Bu noktada şiddet gösteren ya da tehlikeli şekilde ısrar eden kişiyle olan ilişkinin derecesi de mutlaka belirtilmelidir.
Şiddete uğrayan kişinin yetkili sağlık merkezlerinden alacağı sağlık raporu de uzaklaştırma ve koruma kararının verilmesinde son derece etkilidir.
Uygulanan baskı ve şiddetin niteliği uzaklaştırma kararının yanı sıra alınacak önlemlerin niteliğini de belirleyici bir unsurdur.
KİMLER UZAKLAŞTIRMA KARARI TALEP EDEBİLİR?
Her ne kadar toplumumuzda bu kararı genellikle kadın aldırıyor gibi bilinse de bu karar öncelikle şiddet gördüğü kesin olarak bilinen ve kanıtlanan kimselere tarafından talep edilebilir. Aynı zamanda şiddete maruz kalma riski olan kişiler de uzaklaştırma kararı talep isteyebilir.
Yani şiddet gören ya da şiddet tehditleri alan, ısrarlı şekilde takibe maruz kalan herkes uzaklaştırma talep etme hakkına sahiptir.
Burada yaş, cinsiyet vb. kriterler çok önemli değildir. Önemli olan şiddet gören ya da gömesi ihtimali olanların talebidir.
Şiddet mağduru eşin uzaklaştırma talebinde bulunması ve şiddet gördüğü veya tehlike altında bulunduğuna dair beyanda bulunması uzaklaştırma kararı için yeterlidir.
Uzaklaştırma kararından yararlanabilecek kişileri şöyle sıralamak mümkündür:
- Israrlı bir şekilde takibe maruz kalan kimseler
- Aile bireyleri
- Çocuklar
- Kadınlar
UZAKLAŞTIRMA KARARINI KİM VERİR?
Uzaklaştırma kararı nasıl alınır sorusunu soran bir kişinin bir sonraki sorusu “Kararı kim verir” olacaktır.
6284 Sayılı Kanun çerçevesinde önleyici tedbir kararları, ancak hakim tarafından verilebilmektedir.
Bu nedenle uzaklaştırma kararını da hakim vermektedir. Aile içi şiddet durumunda başvurulması gereken Aile Mahkemesi hakimi, uzaklaştırma ve koruma kararı verir.
Ortada daha ciddi bir durum varsa, evden uzaklaştırmanın yeterli olmayabileceği düşünülüyorsa şiddet gören kadın, bulunduğu yerden alınarak daha özel bir yere götürülebilir.
Gerekli görülmesi halinde çocuğu da onunla birlikte saklanır. Bu gibi tehlikeli durumlarda alınacak uzaklaştırma kararının hayati önemi vardır.
Türkiye’ce son dönemde yaşanan kadına karşı şiddet olaylarında da uzaklaştırma kararının ne kadar önemli olduğu somut vakalarla anlaşılmıştır.
POLİSİN EVDEN UZAKLAŞTIRMA KARARI VEREBİLMESİ MÜMKÜN MÜDÜR?
Uzaklaştırma kararını hakim/ler verir hükmünün istisnası vardır. O istisna da gecikmesinde sakınca bulunan hallerdir.
Uzaklaştırma kararı kural olarak ancak hakim tarafından verilse de istisnai olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kolluk amiri de uzaklaştırma kararı verebilmektedir. Gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda bu kararı veren polis kararın verilmesinden sonraki ilk iş gününde kararını yetkili merciye bildirmekle yükümlüdür. Bu yükümlülük yerinde getirilmezse uzaklaştırma kararı ortadan kalkar ve hiç alınmamış gibi olur.
UZAKLAŞTIRMA KARARI KİMLERE VERİLİR?
Uzaklaştırma kararı, kadın, çocuk ya da aile bireylerinden birine şiddet gösteren ya da şiddet gösterme ihtimali yüksek olan herkese karşı verilebilir. Burada kadın ya da erkek, genç ya da yaşlı olunması fark etmez. Hakimin uzaklaştırma kararı vermesi için, söz konusu kişinin şiddet eğilimli olduğuna kadına ya da çocuğa şiddet uygulayabileceğine kani olması yeterlidir.
Hakkında uzaklaştırma kararı verilecek kişi mevcut eş, eski eş, sevgili, vb. olabilir.
Verilecek koruyucu tedbir kararları 6284 sayılı kanunun 6’ncı maddesinde belirtilmiştir.
Kanun kapsamında korunan kişilerle ilgili olarak aşağıdaki tedbirlerden birine, birkaçına veya uygun görülecek benzer tedbirlere delil veya belge aranmaksızın mülkî amir tarafından ilgilinin talebi, Bakanlık veya kolluk görevlilerinin başvurusu üzerine ya da resen şu kararlar verilebilir:
- Kendisine ve gerekiyorsa beraberindeki çocuklara, bulunduğu yerde veya başka bir yerde uygun barınma yeri sağlanması,
- Diğer kanunlar kapsamında yapılacak yardımlar saklı kalmak üzere, geçici maddi yardım yapılması,
- Psikolojik, meslekî, hukukî ve sosyal bakımdan rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi,
- Hayatî tehlikesinin bulunması hâlinde, ilgilinin talebi üzerine veya resen geçici koruma altına alınması,
- Gerekli olması hâlinde, korunan kişinin çocukları varsa çalışma yaşamına katılımını desteklemek üzere dört ay, kişinin çalışması hâlinde ise iki aylık süre ile sınırlı olmak kaydıyla, on altı yaşından büyükler için her yıl belirlenen aylık net asgari ücret tutarının yarısını geçmemek ve belgelendirilmek şartıyla Bakanlık bütçesinin ilgili tertibinden karşılanmak suretiyle kreş imkânının sağlanması.
UZAKLAŞTIRMA KARARI KAÇ GÜNDE ÇIKAR?
Uzaklaştırma kararı nasıl alınır sorusunu soran bireyin en çok merak ettiği bir diğer konu da bu kararın kaç gün içinde çıkacağı ve kendisini güvende hissedeceğidir.
Aile Mahkemesi hakimi, uzaklaştırma kararını 1 – 4 gün arasında verebilir.
Bu sürenin uzadığı durumlar da vardır ancak 6284 sayılı Kanunun 8. Maddesine göre bu kararın verilmesi kanunun amacının gerçekleşmesini tehlikeye atacak bir biçimde geciktirilemez.
Öte yandan yukarıda da sözünü ettiğimiz gibi gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kolluk amiri de hemen uzaklaştırma kararı verebilir. Bu kararın “var” olabilmesi için kararın verilmesinden sonraki ilk iş günüde yetkili merciye bildirilmesi zorunludur.
UZAKLAŞTIRMA KARARI SORGULAMA
Öncelikle sorgulamanın nasıl yapılacağını söyleyip sebebine sonra değinelim.
Uzaklaştırma kararlarının adliyeden sorgulanması gerekmektedir. Zira uzaklaştırma kararına dair kararlar, “değişik iş” ismi verilen ayrı bir dosyalama sistemi üzerinden verilmektedir. Bu dosyalar UYAP sisteminde görünmemektedir.
Bunun istisnası ise taraflar arasında devam eden bir boşanma davasının olup olmadığıdır. Eğer tarafların devam eden bir boşanma davası varsa ve boşanma davası içerisinden koruma kararı verilmişse bu tür durumlarda sorgulama UYAP vatandaş portal sistemi üzerinden yapılabilir.
UZAKLAŞTIRMA TALEBİ NE ŞEKİLDE YAPILIR?
Uzaklaştırma kararı aldırmak isteyen bir birey, bunun için ya mahkemeye koruma ve uzaklaştırma talepli bir dilekçe vermelidir. Ya da karakola giderek bu yönde ifade verip talepte bulunabilir.
Başvuruyu alan mahkeme ve ya kolluk kuvveti, uzaklaştırma kararına dair talepleri ele alıp; gereken kararı verecektir.
UZAKLAŞTIRMA KARARI SİCİLE İŞLER Mİ?
Koruyucu tedbir niteliğinde olan uzaklaştırma ve koruma adli sicil kaydında yer almaz. Bu sebeple sabıka kaydı alınarak, uzaklaştırma kararı sorgulama yapılamaz.
KORUMA KARARI İHLAL EDİLİRSE NE OLUR?
Koruma kararının ihlal edilmesi durumunda neler olacağı 6284 sayılı kanunun 13. Maddesinde net bir şekilde açıklanmıştır.
Uzaklaştırma kararı ihlali söz konusu olduğunda hangi yaptırımların uygulanacağı kanunda düzenlemiştir. Bu kapsamda 6284 sayılı Kanun’un 13. maddesine göre;
(1) Bu Kanun hükümlerine göre hakkında tedbir kararı verilen şiddet uygulayan, bu kararın gereklerine aykırı hareket etmesi hâlinde, fiili bir suç oluştursa bile ihlal edilen tedbirin niteliğine ve aykırılığın ağırlığına göre hâkim kararıyla üç günden on güne kadar zorlama hapsine tabi tutulur.
(2) Tedbir kararının gereklerine aykırılığın her tekrarında, ihlal edilen tedbirin niteliğine ve aykırılığın ağırlığına göre zorlama hapsinin süresi onbeş günden otuz güne kadardır. Ancak zorlama hapsinin toplam süresi altı ayı geçemez.
(3) Zorlama hapsine ilişkin kararlar, Cumhuriyet başsavcılığınca yerine getirilir. Bu kararlar Bakanlığın ilgili il ve ilçe müdürlüklerine bildirilir.
UZAKLAŞTIRMA KARARINA İTİRAZ EDİLEBİLİR Mİ?
Uzaklaştırma kararı alan biri bu karara itiraz etme hakkına sahiptir. İtirazın hangi şartlarda ve nasıl yapılacağı da 6284 sayılı kanunun 9’uncu maddesinde belirtilmiştir.
Buna göre karara 2 hafta içinde itiraz edilmelidir. Bu süre, kararın ilgilisine tefhim veya tebliğinden itibaren başlamaktadır. Bu süre içerisinde kararı alan Aile Mahkemesine yazılı olarak itirazda bulunulması gerekir. İtiraz usule ilişkin olabileceği gibi esasa ilişkin de olabilir.
İtiraz merci bir hafta içinde yapılan itirazı değerlendirip karar bağlamak zorundadır. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
Uzaklaştırma Kararına Ne İçin İtiraz Edilebilir?
Hakkında uzaklaştırma kararı verilen kişi, kararın haksız yere verildiği, kararı gerektirir halin ortadan kalktığı gibi gerekçeleri öne sürerek itiraz edebilir.
Uzaklaştırma Kararına İtirazı Hangi Mahkeme İnceler?
Uzaklaştırma kararına itirazı Aile Mahkemesi inceler ama bu mahkeme kararı alan mahkeme değildir.
Hâkim tarafından verilen tedbir kararlarına itiraz üzerine dosya, o yerde aile mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için birinci daireye, o yerde aile mahkemesinin tek dairesi bulunması hâlinde asliye hukuk mahkemesine, aile mahkemesi hâkimi ile asliye hukuk mahkemesi hâkiminin aynı hâkim olması hâlinde ise en yakın asliye hukuk mahkemesine gecikmeksizin gönderilir.
Uzaklaştırma Kararına İtiraz Edilmesi Halinde Karar Ne Zaman Belli Olur?
Uzaklaştırmaya yapılan itirazın karara bağlanması için süre şartı vardır.
İtiraz merci bir hafta içinde yapılan itirazı değerlendirip karar bağlamak zorundadır. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Yani itirazın reddedilmesi halinde bir üst mahkemeye başvurmak gibi bir durum söz konusu değildir.
Uzaklaştırma Kararına İtiraz Edilmesi Halinde Karar Ne Olabilir?
Uzaklaştırma kararına itiraz edilmesi halinde 2 tip karar verilebilir.
İlk olarak hakim, uzaklaştırma kararına itirazı yerinde görmeyebilir. Yani uzaklaştırma kararı devam etmektedir.
İkinci karar ise hakimin, uzaklaştırma kararına itirazı yerinde görmesi şeklinde olabilir. Bu durumda uzaklaştırma kararının kaldırılmış olur.
UZAKLAŞTIRMA KARARININ BOŞANMA DAVASINA ETKİSİ NEDİR?
Boşanma davası açılmadan önce veya boşanma davası sırasında talep edilebilen uzaklaştırma kararı boşanma davasında etkilidir. Boşanma davası açılmadan önce darp raporu gibi bir delile dayanılarak alınan uzaklaştırma kararı boşanma davası açıldığında fiziksel şiddetin delili olarak gösterilebilir.
Boşanma davası açılmadan önce bir delile dayanmadan alınan uzaklaştırma kararı ise, evlilik birliği içinde şiddetin varlığına işaret etmeyebilir, bu nedenle tek başına boşanma nedeni olarak kabul edilmemektedir.
DİLEKÇE ÖRNEKLERİ:
Uzaklaştırma kararı almak, alınan uzaklaştırma kararını uzatmak ve uzaklaştırma kararına itiraz için birbirinden farklı istemleri olan dilekçeler hazırlanmalıdır.
Bu dilekçeleri hazırlarken konusunun uzmanı bir avukattan destek almak işlemlerin daha kolay olmasını sağlayacaktır.
Dilekçelerin birer örneğini internette bulmak mümkündür.
- Uzaklaştırma Kararı Uzatma Dilekçesi Örneği
- Savcılıktan Uzaklaştırma Talebi Dilekçesi Örneği
- Uzaklaştırma Kararına İtiraz Dilekçesi Örneği
UZAKLAŞTIRMA KARARI HAKKINDA MERAK EDİLENLER
Uzaklaştırma kararı nasıl alınır konusunu merak edenlerin cevabını aradığını pek çok detay da vardır. Burada o detaylarla ilgili soruların cevaplarını vermeye çalışacağız:
Uzaklaştırma Kararına Uymama Cezası Nedir?
Koruma kararının ihlal edilmesi durumunda neler olacağı 6284 sayılı kanunun 13. Maddesinde belirlenmiştir. Buna göre zorlama hapisleri söz konusudur. Özellikle karara uymamak alışkanlık haline getirilirse cezalar daha da ağırlaştırılır.
Kanun hükümlerine göre hakkında tedbir kararı verilen şiddet uygulayan, bu kararın gereklerine aykırı hareket etmesi hâlinde, fiili bir suç oluştursa bile ihlal edilen tedbirin niteliğine ve aykırılığın ağırlığına göre hâkim kararıyla üç günden on güne kadar zorlama hapsine tabi tutulur.
Tedbir kararının gereklerine aykırılığın her tekrarında, ihlal edilen tedbirin niteliğine ve aykırılığın ağırlığına göre zorlama hapsinin süresi on beş günden otuz güne kadardır. Ancak zorlama hapsinin toplam süresi altı ayı geçemez.
Uzaklaştırma Kararı Kaç Metre İçin Verilir?
Kanunda uzaklaştırma kararı kaç metreyi kapsar sorusunun açık bir cevabı yoktur. Burada önemli olan uzaklaştırma kararının ihlali yönünde bir girişim olup olmadığıdır. Şöyle ki; hakkında uzaklaştırma kararı verilen bir kişinin, müşterek konutun karşı sokağına gelip beklemesi bile koruma/uzaklaştırma kararını ihlal anlamına gelir. Bu da bir tür psikolojik şiddet, korkutma ve sindirme girişimidir. Bu nedenle metre hesabı yapılmasına ihtiyaç bile olmaz.
Uzaklaştırma Kararı Nasıl Uzatılır?
Uzaklaştırma kararı en uzun altı ay için verilebilir. Ancak şiddet veya şiddet uygulanma tehlikesinin devam edeceğinin anlaşıldığı hallerde koruma kararının süresinin uzatılması talep edilebilir. Bunu için de koruma süresi bitmeden başvuruda bulunmak gerekir. Bu tür durumlarda uzaklaştırma kararının süresinin sona ermesinden önce başvuruda bulunma gerekir.
Haksız Yere Uzaklaştırma Kararı Verilirse Ne Yapılması Gerekir?
Haksız yere uzaklaştırma kararı aldığını düşünen ya da iddia eden varsa, uzaklaştırma kararına itiraz ederek bu durumu ortadan kaldırabilir.
Uzaklaştırma Kararına İtiraz Nasıl Edilir?
6284 sayılı kanunun 33. Maddesinde göre; Kanun hükümlerine göre mülki amir tarafından verilen koruyucu tedbir kararına karşı, tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde, ilgililer tarafından aile mahkemesine itiraz edilebilir.
İtiraz hakkında duruşma yapılmaksızın karar verilir. Ancak, hâkim tarafından gerekli görülmesi halinde ilgililer dinlenebilir.
Evden Uzaklaştırma Kararı Bitince Ne Olur?
Evden uzaklaştırma süresi bitince ilgili karar infaz edilmiş sayılır. Karar kendiliğinden sona ermiş olur. Evden uzaklaştırılan erkek veya diğer aile üyesinin uyması gereken bir artık yoktur.
Komşuya Uzaklaştırma Kararı Alınabilir Mi?
Şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali görülen kişi bir komşuysa, bu kişi hakkında da uzaklaştırma kararı verilebilir. Yazının başlangıcında da dediğimiz gibi bu karar herkes için aldırılabilir. Eş, anne, baba, abla, ağabey, kardeş, çocuk, hatta patron vb. kişilerle ilgili de bu karar aldırılabilir. Tek şart şiddet uygulanması ya da uygulanma ihtimalinin kanıtlanmasıdır.